دویچه وله: سعید میرهادی که در آلمان با نام سعید معروف است در سن ۷۴ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت. این شاعر و نویسنده ایرانی‌تبار، زبان آلمانی را «آشیانه‌» خود می‌دانست و همواره تاکید می‌کرد که تبعیدگاه به موطن او بدل شده است. 

سعید در خانوده‌ای نه‌چندان مرفه در تهران زاده شد. در هفده سالگی به آلمان آمد، در مونیخ علوم سیاسی خواند، در آنجا به جمع مبارزان ضد رژیم سلطنتی پیوست و تا انقلاب ۱۳۵۷ به عشقش، ادبیات، کمتر رسید.

در بحبوحه انقلاب، به امید شرکت در ساختن ایرانی دموکراتیک به وطنش بازگشت، اما مانند میلیون‌ها دگراندیش مورد بی‌مهری حکومت اسلامی قرار گرفت و ناچار تن به تبعید سپرد. او نوشت:‌ «حکومتگران تغییر می‌کنند، ترور می‌ماند».

این بار اما بیش از پیش به دنیای ژرف هنر و ادبیات فرورفت و به یکی از سرشناس‌ترین شاعران و نویسندگان تبعیدی آلمانی‌زبان تبدیل شد.

امید به تغییرات بنیادین در ایران

سعید معتقد بود، نظام اسلامی در ایران هم مانند دیگر نظام‌های استبدادی دوام نخواهد یافت و بالاخره در آینده‌ای نه چندان دور تغییرات بنیادین در ایران رخ خواهد داد.

او در ژانویه ۲۰۰۹ (دی ۱۳۸۸) در مصاحبه با روزنامه آلمانی فرانکفورتر روندشاو ضمن بیان این که هیچ امیدی به اصلاح جمهوری اسلامی ندارد تاکید می‌ورزد، این رژیم به دلیل اتکا به دین، مدتی خواهد ماند و تغییر حکومت در دوران حیات او رخ نخواهد داد.

این شاعر تبعیدی در ادامه به دو تحول اجتماعی اشاره می‌کند که به گفته او، امید به آینده‌ای بدون جمهوری اسلامی را در او زنده نگه می‌دارند: جایگاه هنر و زنان.

او تصریح می‌کند که علاقه نسل جوان به هنر و فرهنگ در حال رشد است و زنان هم همواره در برابر قوانین تبعیض‌‌آمیز و سرکوب مقاومت کرده‌اند و خواهند کرد.

«واسطه فرهنگی»

سعید از ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ رئیس انجمن قلم آلمان بود و از این موقعیت برای بهبود اوضاع نویسندگان تبعیدی و شناساندن آنها بهره گرفت.

از او علاوه بر ۲۱ مجموعه شعر به زبان آلمانی، چند اثر منثور هم به جا مانده است.

عشق و تبعید ، معنویت و مرگ درون‌مایه‌های آثار ادبی سعید هستند.

او علاوه بر اینها برای "سکوت شاعران" هم اهمیت زیادی قائل بود، "دست‌کم در دورانی که دیکتاتورها بر جهان حکومت می‌کنند".

سعید به جوایز زیادی دست یافت، از جمله مدال گوته، مدال هرمن کستن انجمن قلم آلمان، جایزه ادبی مونیخ، جایزه ادبیات تبعید هایدلبرگ، و "نشان شایستگی جمهوری فدرال آلمان".

یوآخیم گاوک، رئیس جمهور پیشین آلمان، هنگام اعطای نشان شایستگی به سعید، از او به عنوان یک «واسطه فرهنگی» تجلیل کرد.

سعید میرهادی در نخستین ساعات روز شنبه ۱۵ مه (۲۵ اردیبهشت) در اثر عارضه قلبی درگذشت.

از راست نشسته: دینشاه ایرانی رئیس انجمن زرتشیان هند، ملک الشعرای بهار، تاگور و علی دشتی مدیر روزنامه شفق سرخ.

ایستاده رشید یاسمی، عباس اقبال، سعید نفیسی، نصرالله فلسفی و میکده.

این کتاب مجموعه‌ی مقالاتی است که در فاصله‌ی سالهای دوهزار‌و‌پنج تا دوهزار‌و‌نوزده از سوی من در گاهنامه‌ها و تارنماهای گوناگون مانند “نگاه نو”، “مجله‌ی شهرسازی و معماری”، “دفترهای هنر”، “شهروند”، “رادیو زمانه”، “اخبار روز”، “ایرانین. کام” و “ایرون. کام” منتشر شده است، مگر مقاله‌ی اول که نخستین بار در سال هزار‌و‌نهصد‌و‌نود‌و‌نه به عنوان پیشگفتار کتاب “بهترین‌های نیما” درآمد. پیوستها شامل مقالاتی است که دیگران در باره‌ی من نوشته‌اند یا گفتگوهایی که با من کرده‌اند.

مجموعه‌ی حاضر شامل چهل و دو مقاله است اما از آنجا که بخش اول عنوان کتاب “عشق و مرگ در ادبیات فارسی” برگرفته از نام دو مقاله است بخش دوم عنوان کتاب را “… و چهل مقاله‌ی دیگر” نامیده‌ام و نه “…چهل و یک…”. فهرست کتاب را طوری نوشته‌ام که خواننده بتواند با خواندن عنوان هر مقاله به آسانی به مضمون آن پی ببرد.

آنچه در این کتاب می خوانید:

شناسنامه‌ی مجید نفیسی

یادداشت

1 – “مشکل زبان در شعر نیما یوشیج” اوت 1999

2 – “قطره‌اشکی برای ناردو” در سوگ لئوناردو عالیشان مارس 2005

3 – “لولیتاخوانی در تهران” در نقد کتاب آذر نفیسی اکتبر 2005

4 – “م. آزاد شاعری از عصر زرین شعر” در سوگ م. آزاد ژانویه 2006

5 -“به‌آذین و حق خاموشی”پیرامون شهادت علیه خود ژانویه 2006

6 – “دو کوچه و یک شهر” در باره‌ی شهر اصفهان فوریه 2006

7 – “چهار نگاه به مرگ در ادبیات کهن فارسی” مه 2006

8 – “بدعت سیمین و انقلاب بهمن” پیرامون شعر سیمین بهبهانی مه 2006

9 – “نشست شاعران شعر گواهی در آمریکا” سپتامبر 2006

10 – “چهار نگاه به عشق در ادبیات فارسی” آوریل 2007

11 – ” اسلام و غرب: نه ادوارد سعید! نه برنارد لوییس” ژوئن 2007

12 – ” نمی‌خواهم رمبو باشم” پیرامون شعر مجید نفیسی در گذشته و اکنون

13 – “کانون و فریدون فرخزاد” اوت 2007

14 – “همجنسگرایی و فریدون فرخزاد” اکتبر 2007

15 – “کاوه داداش‌زاده و هنر سالمندان مهاجر” اکتبر 2008

16 – “سه قدم با مادام ایکس” در نقد کتاب مهرنوش مزارعی اکتبر 2008

17 – “اصفهانی حاضر‌جواب: نگاهی به ریشه‌های تاریخی نقش رضا ارحام‌صدر”

18 – “بهاییان: دادخواهی نه شرمخواهی” فوریه 2009

19 – “توفیق و من” پیرامون نشریه‌ی توفیق اوت 2009

20 – “متهم و حق خاموشی” پیرامون شهادت علیه خود پس‌از سرکوب جنبش‌سبز

21 – “شاعر سرخانه” پیرامون اقامت سه‌ماهه در یک خانه‌ی فرهنگی در سانتا مونیکا

22 – “امید و نومیدی منصور خاکسار” پس از خودکشی یک دوست آوریل 2010

23 – “انگشت ناسور” مه 2010

24 – “شعر پایداری: فیلمی‌در باره‌ی استقامت روحی انسان” اوت 2011

25 – “شعر فارسی در لس‌آنجلس: درد بازگشت در برابر انطباق‌پذیری” ژانویه 2012

26 – “ابن‌میمون: فیلسوف دینی یا مبارز اجتماعی” در نقد کتاب شیرین دقیقیان

27 – “تاویل باید معتبر باشد” باز هم در نقد کتاب شیرین دقیقیان آوریل 2012

28 – “به‌یاد داریوش کارگر” نوامبر 2012

29 – “جلال آل‌احمد: حاشیه‌ای بر یک شعر” مارس 2013

30 – “منصور کوشان در بیمارستان” ژانویه 2014

31 – “احمد شاملو شاعر ملی ما” ژوییه 2014

32 – “سیمین از میانه تا اوج” در سوگ سیمین بهبهانی اوت 2014

33 – “هومر در لس‌آنجلس” اکتبر 2014

34 – “عباس صفاری و ادبیات مهاجرت: یک بام و دو هوا” دسامبر 2018

35 – “عباس صفاری و مساله‌ی توان‌خواهی” ژانویه 2019

36 – “شهروز رشید شاعر کوچ” فوریه 

این کتاب طرحِ ایده‌هایی در چهار پاره از دیدارِ شعر مجید نفیسی است و البته از حواشی نامرئیِ چهره‌ی او. شاعری که علی‌رغم اهمیت پروژه‌ی شعری‌اش، مهجور مانده و کمتر از او حرفی به میان آمده است. رضا براهنی در طلا در مس ضمن بازخوانی مجموعه‌شعر در پوست ببر، نفیسی هژده‌ساله را فیگوری در میان موج‌نویی‌ها می‌داند و به آینده‌ی شعرش امید می‌بندد؛ اما از آن روز به این سو، با این‌که شعر او افق‌های دیگرگونی گشوده و در راه‌های نارفته‌ی بسیاری گام زده، هنوز در فضای انتقادیِ شعر امروز ایران ناخوانده و قدرنادیده است. متنی که پیشِ رو دارید، تلاشی‌ست در بازخوانی کارِ شاعری مجید نفیسی که در نهایت به آنتولوژی مختصری از شعرش ختم می‌شود. نویسنده درباره‌ی چند و چون آنتولوژی و نحوه‌ی برگزیدن شعرها در بخش مربوط سخن گفته است. این کتاب نخستین کتابی‌ست که مستقلاً دربارهٔ آثار مجید نفیسی نوشته شده است.

متن این کتاب را می‌توانید اینجا بخوانید.

"آوای تبعید" را می‌توان از سایت آن دانلود کرد.

"آوای تبعید" از شماره هشت به یاری انتشارات "گوته-حافظ" در آلمان برای فروش در آمازون قرار دارد. کسانی که دوست دارند "آوای تبعید" را بر کاغذ بخوانند، از هر کجای دنیا، مستقیم و یا از طریقِ هر کتابفروشی می‌توانند آن را تهیه کنند.

سایت نشریه: www.avaetabid.com
فیس‌بوک: avaetabid
آدرس "آوای تبعید" در سایت آمازون
Avaye Tabid: Das Magazin für Kultur und Literatur

موضوع سخنرانی

Civil Society Strategies & Tactics

در گرامیداشت خدمات فرهنگی و ارزندۀ پروفسور حسن جوادی
ایران شناس و متخصص ادبیات

دکتر سامو ئل دیان

پروفسور حسن جوادی، ایرانشناس برجسته و صاحب نام در محافل اکادمیک جهانی، به ویژه با تالیفات گرانقدر خود در زمینۀ آثار ادوارد براون، شرق شناس انگلیسی ابتدای قرن بیستم شناخته شده است.

پروفسور جوادی در حلقۀ ایران شناسان کمبریج و سپس در دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا خدمات ارزنده ای به ثبت علمی و همراه با سندیت ودقت آکادمیک تاریخ ایران و آثار ادبی مهم انجام داده است.

آثار این محقق ارجمند در حالی که در بالاترین استانداردهای اکادمیک می باشند، اما همۀ خوانندگان از آنها لذت میبرند.

شادمانیم که پروفسور جوادی با لطف به فصلنامۀ آرمان، از این پس در هر شماره مقاله ای برای خوانندگان گرامی ما خواهند داشت و از این بابت از ایشان سپاس فراوان داریم. فرصت را غنیمت شمرده، در این شماره مروری خواهیم داشت بر زندگی و آثار پربار این محقق ارجمند. با آرزوی سلامتی برای استاد عزیز.