به یاد فریتز ولف (۱۸۸۰–۱۹۴۳ برلین)، خاورشناس و زبانشناس آلمانی، نویسنده فرهنگ شاهنامه فردوسی.
هنگامی که ولف در کار تهیهٔ ترجمهٔ اوستا بود طرحی در نظرش آمد که کمتر کسی جرئت اجرای آن را داشت: ضبط کامل مواد زبان شاهنامه. اهمیت این کار بسیار واضح بود: اگر با همهٔ مشکلاتی که از حجم فوقالعاده متن شاهنامه سرچشمه میگرفت، تألیف گنجینه لغت یکی از مهمترین اسناد شعر کلاسیک فارسی به توفیق میانجامید، تحقیق در لغت فارسی بر پایههای محکمی استوار میشد و آن را از قید وابستگی به فرهنگهای نارسای ایرانی و هندی رها میساخت. البته مقصود ولف این نبود که لغتنامهای تألیف کند که موارد استعمال لغات را در شاهنامه یک به یک شرح و بسط دهد و موارد مشکل و مبهم را روشن سازد و به عبارت دیگر شرحی بر پایه ترتیب لغوی بر حماسهٔ فردوسی بنویسد.
فریتز ولف برای آن که بتواند کاری را که در مورد شاهنامه در نظر داشت انجام دهد میبایست مواد عظیم شاهنامه را به طرزی ساده و روشن تنظیم کند و معانی مهم را ذکر کند. اساس کار او چاپ هفت جلدی شاهنامه چاپ پاریس به تصحیح ژول مل بود، با توجه کامل به چاپ کلکته به تصحیح ترنر ماکان و چاپ لیدن به تصحیح وولرس ـ لانداور، و همچنین در نظر گرفتن لغت شاهنامهٔ عبدالقادر بغدادی که زالمان منتشر ساخته بود. در فرهنگ ولف، واژههای شاهنامه به ترتیب الفبا و خط فارسی و آوانویسی لاتین آورده شده و معناهای گوناگون هر واژه و کاربرد دستوری آنها نشان داده شدهاست. بدین گونه فرهنگی مفصل در بیش از ۹۰۰ صفحه به همراه فهرستهای گوناگون فراهم آمد که ابزاری برای تحقیق درباره موضوعهای دستوری واژگانی و سبکی شاهنامه بهشمار میآید.
کار جمعآوری و تنظیم لغات در طی سالها صبر و حوصله خستگیناپذیر دنبال شد تا آنکه همه مواد متن شاهنامه در فیشها و ورقهها ضبط شد. ولف خود را کاملاً در اختیار وظیفهای که برای خود تعیین کرده بود گذاشت و هیچوقت فکر نمیکرد که حاصل زحمت خود را به چه وسیلهای در اختیار محققان علاقهمند بگذارد.
اتفاق چنان افتاد که در سال ۱۹۳۴ ایران جشن هزاره فردوسی را آغاز کرد، و دولت آلمان میخواست که چیز جالب توجهی به دولت ایران تقدیم کند. شعبهٔ فرهنگی وزارت خارجهٔ آلمان توانست وسایل و اسباب قابل ملاحظهای را که چاپ چنین کتاب عظیمی لازم داشت فراهم سازد. آخرین خوشحالی بزرگ زندگی فریتز ولف که با نگرانیهای روزافزون پیوسته سنگینتر میشد، این بود که ببیند لغتنامه او در چاپخانهٔ نمونهٔ دولتی چاپ و منتشر میشود.
او در اردوگاه آشویتس جان سپرد. یادش گرامی.
خیلی ممنون. یاد گرفتم.