قبلاً چند نمونه از این قِسم هنر را دیده بودم اما خیلی توجّهَم را جَلب نمیکرد چرا که چندان نمونه های خوبی نبودند تا اینکه با این نگاره ی زیبا آشنا شدم.
نقشی را که ملاحضه می فرمائید مربوط به دوره ی قاجار است، نقش صفویایی صورتِ دخترک گولِتان نزند، پیراهن صورتی و بطری شرابی بدست و فنجانَش طلا که آن زمان رسم بود بدین سبک میگساری کنند و اِنگاری نقّاش از این جریان با خبر بود چرا که از زندیه به بعد ـ جام و جام نوشی باب مجالس و بَزم ها شد.
چرا شاهد این چنین نَقشی در دوره ی قاجار هستیم ـ خبر ندارم، پُرسِجو کردم، میبایستی صبر کنیم تا سندی درینباره پیدا کنم، احتمال زیاد این است که این نگاره همچو بسیاری از این قِسمْ جات سفارشی بوده و تصویری را که تماشا می کنیم ـ نمای یک شخص حقیقی است و سفارش دهنده ـ نگاره را اینگونه طَلَب کرده است.
این نگاره با ارزش و تک چندی دیگر به حراج رسیده و عاشقان میبایستی بیش از چند هزار دلاری خرج کرده تا این دخترِ شرابخوار صفوی را تصاحب کنند.
یک نکته ی جالب درین نگاره مشاهده میشود, شاید دوستان بدان پی بَرَند!
آن تصویر روی جام, سمبول چیست؟... عاشق مربوطه؟... و نیز... ممیزه های رخسار صفویایی کدامست؟
نقاشْ نقشِ دختر قاجار صورتی را بروی تنگ کشیده است، از همان قاجار صورت های که بارها نگاره های آنرا در همین تارنما مشاهده کردیم، دلیلش را نمیدانم اما بخش خصوصی نگاره کِشی در ایران همیشه فعال بود و به روی هیچ گونه فهرستی نمی آمد است رعکس انبوه نگاره های درباری، صفوی، افشاری، زندی و قاجاری).
اینها از مشکلات علوم هنری ما است که خروار خروار در مورد هزار جور چرت و پرت تاریخی تحقیق کردند اما دریغ از تاریخ معاصر هنری و دیگر علوم وابسته.
قضیه را با چندی صاحب آشنا درین باب مطرح کردیم و میبایستی در انتظار باشیم و ببینیم چه دگر جریاناتی را کشف میکنیم.
ممنون از دقت و توجه شما.
فراموش کردم که اینرا اضافه کنم که صورت پردازی در نقاشی صفوی؛ به اصول کلی پرداخته ـ بُعد نمایی، سایه پردازی و از جزئیات غیر ضروری اجتناب خودداری می کردند. ( همان که دیدی، آنرا به نقش بیاور، البته صورت کِشی ها شبیه بیشتر به سبک تیموری و هراتی بوده است ) صافی خطوط، بیانِ زود احساسات و متراکم شدن موضوعات از مشخصات سبک نقاشی صفوی است.
از آنجائیکه در اواخر دوران صفوی، از لحاظ جنبه فکری اختلافات جزئی در رنگ آمیزی بوجود آورد، ذوق ایشان درین زمینه تحسین براَنگیز است.