بی بی سی

«سبک نگارگری کمال‌الدین بهزاد»، که یک سنت هنری تاثیرگذار و ریشه‌دار است، به عنوان میراث فرهنگی افغانستان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شد.

این تصمیم در بیستمین نشست کمیته بین‌‌دولتی برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس که از ۸ تا ۱۳ دسامبر ۲۰۲۵ (۱۷ تا ۲۲ آذر) در دهلی نو گرفته شد.

به این ترتیب یونسکو اهمیت هنری و فرهنگی این سنت فاخر را به رسمیت شناخت که به معنی محافظت و اشاعه بین‌المللی آن از طرف این نهاد سازمان ملل است. این ثبت میراث کمال‌الدین بهزاد، یکی از تأثیرگذارترین استادان سنت نقاشی مینیاتور، را هر چه بیشتر برجسته می‌سازد.

بر اساس توضیح رسمی یونسکو، سبک مینیاتور بهزاد همچنان یک سنت زنده است که از طریق موسسات هنری، کارگاه‌ها و مراکز فرهنگی در سراسر افغانستان آموزش داده شده و تمرین می‌شود. به گفته یونسکو این تعامل مستمر، ضامن حفظ تکنیک‌ها، نمادگرایی و زیبایی‌شناسی تاریخی این هنر است.

مینیاتور نقشی محوری در انتقال فرهنگ و تاریخ داشته است و هنرمندانی چون کمال‌الدین بهزاد تاثیر عمده‌ای بر آن گذاشته‌اند و سبک او الگوی بسیاری از مکاتب جهانی است.

کمال‌الدین بهزاد نقاش سده‌های نهم و دهم هجری از برجسته‌ترین نگارگران تاریخ هنر و چهره‌ای اثرگذار در مکتب هرات و سپس مکتب تبریز بود. او با ترکیب‌بندی‌های بدیع، ظرافت در طراحی، استفاده هوشمندانه از رنگ و توانایی خارق‌العاده در روایت‌گری تصویری، مینیاتور ایرانی را به اوج رساند.

بهزاد در دوره سلطان حسین بایقرا و وزیر هنردوست او، امیرعلی‌شیر نوایی، به شهرت رسید و بعدها به دعوت شاه تهماسب صفوی به تبریز رفت و ریاست کتابخانه سلطنتی را بر عهده گرفت. آثار او مانند «سقوط قلعه»، «یوسف و زلیخا» و «درویشان بر سر سفره» به‌عنوان شاهکارهای نگارگری شرقی شناخته می‌شوند.

ثبت سبک مینیاتور بهزاد در فهرست یونسکو با استقبال گرم هنرمندان، چهره‌های فرهنگی و مربیان شهر هرات روبه‌رو شده است؛ شهری که مدت‌هاست به‌عنوان یکی از مراکز اصلی هنری افغانستان شناخته می‌شود. هرات میزبان شمار زیادی نقاش، خطاط، تذهیب‌کار و نگارگر است.

در همین نشست «سمنو» از تاجیکستان، ساز گلی «بوریندو» از پاکستان، نوعی بازی محلی عراقی به نام «محیبس» (بازی شبیه گل یا پوچ) و عبای «بشت» رایج در بسیاری از کشورهای عربی خاورمیانه نیز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شدند.