در سه حالت انسان مي‌‌تواند دروغ گفته و چيزي جز حقيقت بزبان آورد. خداوند براي آن‌ها فرد را مجازات ننموده، و بلكه شامل اجر و ثواب نيز مي‌‌گردد. شرايط مذكور موارد زير هستند:

 

برقراري آشتي بين دو دشمن:

 خبردار مي‌‌شويد كه بين دو نفر از دوستان خصومتي هست و قصد آشتي دادن آن دو را داريد. در اين شرايط ايرادي ندارد كه به دوست اولي بگوييد: فلاني ترا دوست دارد. همه‌اش از تو تعريف مي‌‌كند... و به ديگري هم همين قصه را بگوييد. به اين ترتيب بين دو دشمن دوستي دوباره برقرار شده و جاي دشمني، محبت و دوستي پيدا مي‌‌شود.

 

دروغ گفتن به دشمنان در جنگ:

يكي از مسلمانان به دست دشمن مي‌‌افتد و از او مي‌‌خواهند تا در مورد كشور خود معلوماتي را به آنان بدهد. در اين حالت طبيعي است كه نبايد به آنان اطلاعات درست داده و براي محافظت از كشور خود از آسيب دشمن بايد به آنان اطلاعات نادرست بدهد.

دروغ، در زندگي زناشويي:

ادب اسلامي اقتضا مي‌‌كند كه فرد مسلمان به همسر خود نگويد كه او نازيبا و زشت است، او را دوست ندارد، به او علاقه ندارد و ... بلكه بهتر است خاطر همديگر را شاد ساخته و او را با گفتن مطالب خوشايند و تعريف و تمجيد از زيبايي‌ها و اينكه با وجود او چقدر خوشبخت است، راضي نگه دارد ( ولو آنكه دروغ هم باشد). نبايد اين را جزو دروغ حساب نمود، بلكه براي گوينده‌ي آن حتي اميد اجر و ثواب از جانب پروردگار متعال نيز هست