خدیجه اَفضل وزیری (۱۲۶۸ ـ ۱۳۵۹؛ فعال حقوق زنان و روزنامه‌نگار ایرانی) از فعالیت های مادرش، بی بی خانم استرآبادی (بی‌بی‌خانم استرآبادی یا بی‌بی‌فاطمه استرآبادی از نویسندگان دوران مشروطه است. او در روزنامه‌های حبل المتین، تمدن و نشریه مجلس مقاله می‌نوشت. بیشتر مقالات او در دفاع از آموزش دختران است. او اولین دبستان دختران را بنیان گذاشت) می گوید:

در پائیزِ ۱۲۸۵ خورشیدی ، یکی از روحانیون در شاهزاده عبدالعظیم سر منبر رفت و فریاد زد:
برآن مملکت باید گریست که در آن دبستان دوشیزگان باز شده است...و مردم هم زار زار گریستند.

در محلۀ خود ما آقای سیدعلی شوشتری ورقه ای چاپ کرد که عنوانَش از این قرار بود:
این دبستان دوشیزگان که بی بی خانم افتتاح کرده است، این زن مفاسدِ دینیه دارد، در منزلَش تار می زنند و اجتماع هنرمندان است.

این تکفیرنامۀ مادرم را دمِ واگن های اسبی، ورقه ای یکشاهی می فروختند.

در همان اوقات اوباش محل را هم تحریک می کردند تا بریزند و مدرسه را غارت کنند و به هم بزنند. این صحبت ها به گوش مادرم رسید و بلند شد و رفت به وزارت معارف؛ وزیر معارف وقت مخبرالسلطنه هدایت (از رجال عصر قاجار و پهلوی، و در مقاطع مختلف متصدی مناصب مختلفی از جمله حکومت آذربایجان و فارس، نمایندگی مجلس در صدر مشروطه، وزارت علوم، وزارت فواید عامه، وزارت عدلیه، ریاست دیوان تمیز و بالاخره نخست‌وزیر ایران در دوره رضاشاه پهلوی) بود.

بی بی عرض حال خود را داد و روبروی وزیر نشست و گفت:

ـ آمده ام دادخواهی، مگر کاری خلاف شرع کرده ام؟ مدرسه باز کرده ام تا دختران باسواد شوند. چرا باید سیدعلی شوشتری بخواهد مدرسه را به هم بریزد؟

وزیر معارف گفت:

ـ از من کاری ساخته نیست.

مادرم گفت: زنی لَچَک بسرم و از مدرسه ام دفاع می کنم، چگونه است که وزیر این مملکت هستید و نمی توانید آن را اداره کنید؟

وزیر گفت: نه، با روحانی نمی توانم در بیفتم. ولی شما یک کار می توانید بکنید.

مادرم پرسید: چه کار؟

او گفت: شما روی تابلو مدرسه بنویسید: در این دبستان دختر از چهار تا شش سال پذیرفته می شود و بزرگترها را هم از مدرسه اخراج کنید، زیرا آقای سیدعلی شوشتری گفته اند: دوشیزه به معنی باکره است و باکره شهوت انگیز!

***

منبع: کتاب زنان پیشگام ایرانی؛ افضل وزیری دختر بی بی خانم استرآبادی، ص ۲۷ـ.-۲۶.