برای فریدون فرح اندوز

یکی دو سالی از انقلاب می گذشت .دیدن فیلم آمریکایی مصداق بارز طرفداری از امپریالیسم و غربزدگی بود. در همان روزها سینماها فیلمی نشان می دادند که از هر نظر فیلم هالیوودی محسوب می شد . تنها موردی که مجوز پحش این فیلم بود سوژه و نام فیلم بود . فیلم "پیام "  ساخته یک کارگردان سوری الاصل به نام مصطفی عقاد . فیلم در ایران "محمد رسول الله" نامگذاری شده بود. حتی کسانی که در آن سالها با سینما قهر بودند و یا سینما را حرام می دانستند برای دیدن  داستان زندگی پیامبر اسلام جلوی سینماها صف کشیدند. فیلم عقاد با تعداد زیادی از بازیگران نامی از قبیل آنتونی کویین و ایرنه پاپاس و موسیقی بی بدیل موریس ژار که به قول خودش "اذان را به ارکستر کشیده بود" قلب مسلمان را تسخیر کرده بود. دوبلورهای فیلم با توجه به حس و حال و اعتقاد قلبی آنروزها سنگ تمام گذاشته بودند . منوچهر اسماعیلی مدیر دوبلاژ فیلم به جای حمزه حرف می زد٬ رفعت هاشمپور به جای هندجگرخوار٬ ناصر طهماسب به جای بلال و نصرالله متقالچی به جای ابوسفیان هنرنمایی می کردند. نریشن فیلم را صدای گرم و مردانه ای می گفت که مانند مخمل نرم بود و گوش را نوازش می داد. فیلم را بارهای بار دیدم. از تلویزیون در هر مناسبت مذهبی سالی دو سه بار پخش می شد ٬ در مسجد محل ٬ در مدرسه و هیچوقت از دیدنش سیر نمی شدم . یکبار که دایی جان با من فیلم را تماشا می کرد گفت آن صدای گرم متعلق به فریدون فرح اندوز گوینده قدیمی رادیو ایران است . اسم در ذهنم ماند. حتی سالها بعد که همان صدا را شنیدم که نریشن فیلم  "بری لیندون " استنلی کوبریک را می گفت. 

  نوروز سال شصت و  شش بود . هنگام تحویل سال. دیوانه بغداد شهرها را به موشک و بمب بسته بود . در زیرزمین مرطوب خانه مادربزرگ نشسته بودیم و در زیر نور شمع سال را تحویل می کردیم و از لابلای صدای پارازیت و خش خش رادیو به برنامه تحویل سال صدای آمریکاگوش می دادیم . هر از چندگاه صدای شوم لرزش خفیفی خبر از اصابت موشک به یک جای شهر می کرد. آن صدای آشنا دعای تحویل سال را می خواند و از "گرداننده روزها و شب ها" میخواست که وطن ما و مردم ما را حفظ کند. یک جمله را هیچوقت فراموش نمی کنم " هر پرنده ای بر روی درختان آن خاک نغمه سر می دهد که دشمن ار تو سنگ خاره ای من آهنم ". سال نو شده بود و ما روی یکدیگر را می بوسیدیم و عید را تبریک می گفتیم.برنامه نوروزی صدای آمریکا ادامه داشت....... صدای فرح اندوز سالیان سال زینت بخش رادیو آمریکا بود . با تکیه کلام مشهورش "با سلامی دوباره" و با تکیه ای که بر "با" اول عبارت می کرد.

 چند وقت پیش از خیابان وست وود لس آنجلس  می گذشتم . خیابانی که اولین محل تجمع ایرانیان مهاجر در سه دهه گذشته است و به شوخی تهرانجلس هم نامیده می شود. وقتی از جلوی یکی از کتابفروشی های خلوت آنجا می گذشتم صدایی آشنا از بلندگو شنیدم و بی اختیار پشت ویترین کتابفروشی متوقف شدم ٬ صدای آشنای فریدون فرح اندوز بود که شعر مشهوری را دکلمه می کرد " برخیز شتربانا٬ بربند کجاوه". صدای او به کلمات جان می داد و لذت شعر زیبای ادیب الممالک فراهانی را چندبرابر می کرد

 داستان آرش کمانگیر از زیباترین داستانهای اساطیری شاهنامه است. دلاوری که در سیاهترین روزهای ایران زمین برای تعیین سرحد بین توران و ایران می بایستی تیری پرتاب کند٬ محل فرود تیر خط مرزی دو کشور خواهدبود. آرش بر فراز دماوند می رود و  تمام نیرو و جان خود را در تیر می گذارد. تیر به پرواز درآمده و بدن بی جان آرش برزمین می افتد. تیر روزها و شبها پرواز می کند و سرانجام بر تنه درخت گردویی در کنار رود جیحون می نشیند. افراسیاب ناچار به عهده اش وفا کرده و خاک ایران را به ایرانیان بازمی گرداند. سیاوش کسرایی بر اساس این داستان شاهنامه شعر زیبای آرش کمانگیر را در سالهای خفقان پس از کودتا بیست و هشت مرداد سرود. شعری که یکی از زیباترین نمونه های شعر معاصر ایران است. این شعر به تازگی توسط سازمان کتاب صوتی ایران به صورت کتاب گویا عرضه شده و صدای فرح اندوز به اجرای فارسی و سوزی ضیایی به اجرای انگلیسی و موسیقی محمدرضا علیقلی حلاوتی دیگری به آن داده.

 اگر در شمال کالیفرنیا هستید٬ برنامه شبی با فریدون فرح اندوز را ازدست ندهید. او برای شب شعر فارسی و معرفی اثر جدیدش روز جمعه ۱۸ ژانویه در سنترال استیج شهر ریچموند خواهد بود . اطلاعات بیشتر را می توانید از اینجا بگیرید.      

 قسمتی از  اجرا شعر آرش کمانگیر را بشنوید