امسال مصادف است با 106 امین سالگرد اختراغ اولین حافظه الکترونیکی در سال 1918. حافظه های اولیه و یا فلیپ فلاپ ها تنها یک بیت اطلاعات را میتوانستند در خود ذخیره کنند. به قولی گامی کوچک در مسیری طولانی و رویائی دنیای دیجیتال فعلی.

 موضوع خیلی ساده است : شما با استفاده از یک مداد معمولی که در انتها پاک کنی دارد میتوانید هر مطلبی در ذهنتون بود به هر صورتی بر روی کاغذ بیاورید و بعد به هر شکلی خواستید آن را ویراستاری و یا کلا پاک کرده و موضوع جدیدی را بر کاغذ بیاورید. این حافظه  آرمانی بشر در چند هزار سال گذشته بود. اطلاعاتی را در محملی درج کنید. بتوانید به راحتی پاک کرده و اینکار را بارها تکرار کنید.

در سال 1918 این رویا توسط دو فیزیکدان بریتانیائی به شکل الکترونیکی  به حقیقت پیوست. البته در  ابعادی خیلی کوچک و در حد تنها یک نقطه.

 ضبط و ثبت اطلاعات برای پیشبینی درست و دقیق آینده از همان روزهای نخست زندگی بشر بر این کره خاکی عامل مهمی بود. از همین طریق بشر توانست موقع دقیق باران های موسمی و کشت های مناسب را پیشبینی دقیق کرده و زمان دقیق مناسب برای انبار کردن مواد غذائی برای روزهای بحرانی و احتمالا موقع مناسب کوچ  و ییلاق و قشلاق را تعیین کند.

 در واقع  بشر یک لوح گلی ؛ صفحه ائی سنگی و  یا چوبی صاف ؛ صدفی صیقلی و بعد ها کاغذ و پوست حیوانات در  اختیار داشت. نکات فنی زیادی در ضبط اطلاعات از همان روز اول مطرح بود. تراکم اطلاعات در واحد سطح ؛ شرایط نگهداری  الواح و آثار و سرانجام این سئوال مطرح میشود که اطلاعات مندرج را چگونه میتوان پاک و یا به اصطلاح ویراستاری کرد.

مثلا در مورد الواح سنگی فرایند پاک کردن اطلاعات و صیقل دوباره برای نوشتن اطلاعات جدید کاری سخت پر هزینه و زمان بری است. علاوه بر  اینها نوشته های روی سنگ ها دقیقا مثل تابلوی اعلانات بودند و نویسنده معمولا قصدی برای محو و یا به اصطلاح امروزی ها دلیت و یا ادیت آن نداشت مگر آنکه جانشینان پادشاهی بعد از مرگش بنا بر مصالح خود تشخیص میدادند  که  سنگ  نوشته  ائی باید نوشته هایش محو شوند تا دیگر قابل خواندن نباشند.

صفحه کاغذ و مداد معمولی همراه با پاک کنی که معمولا به انتهای مداد چسبیده و یا به شکل مستقلی وجود دارد که کودکان دبستانی از آن استفاده میکنند بهترین وسیله برای یادداشت و نگهداری  اطلاعات و احیانا اعمال تغییرات و ادیت در متن ابتدائی نوشته شده است.

 پاک کردن اطلاعات نوشته شده و استفاده مجدد  از محمل مورد  استفاده آرزوی قدیمی همه نویسندگان بوده که اغلب  با مشکلات زیادی همراه بوده است. به قولی اغلب کتیبه ها و نوشته ها و حتی کتب منتشره به شک ROM هستند. یعنی  Read Only Memoryالبته در شرایط فعلی روش های پیشرفته ائی برای استفاده مجدد مجلات و روزنامه های منتشر شده قدیمی که ظاهرا نیازی به محتویات آنها نیست وجود دارد که البته هنوز پر هزینه بوده  و نیازمند  جمع آوری و حمل کاغذهای باطله به کارگاه هائی است که به اصطلاح ریسایکلینگ را انجام میدهند.

 آرمانی ترین حافظه ها برای بشر ؛ حافظه های RAM هستند. سرعت دسترسی بالا به اطلاعات مندرج در آنها و همچنین امکان پاک کردن همه و یا بخشی از اطلاعات فعلی و درج داده های جدید از بارزترین مشخصات این گونه حافظه هاست.

 در اوایل قرن بیستم صنعت سینما  روند رو به رشدی داشت اما فیلم های سینمائی  از نوع ROM  بودند زمان و هزینه های بالائی برای استفاده مجدد از آنها  باید پرداخت میشد.میتوان گفت که محملی برای درج اطلاعات به شکلی الکترونیکی و به اصطلاح RAM   احساس نیاز میشد.

 در سال 1918 اختراع و یا ابداع شگفت انگیزی توسط دو فیزیکدان بریتانیائی صورت گرفت که سرنوشت نسل های آینده بشر را متحول ساخت. دقیقا مثل گذاشتن تنها یک نقطه بر روی کاغذ سفید بود. یعنی شما مداد را بر روی کاغذ فشار میدهید وقتی مداد را بر میدارید هنوز اثرش بر کاغذ تا مدتها باقی خواهد ماند. احتمالا اگر  خواستید هم پاک کنید و دوباره صفحه کاغ سفید و برا یاستفاده بعدی آماده شود  این امکان وجود دارد.

William Eccles(1875-1966) و Frank Wilfred Jordan ( 1881-1941)  یک حافظه تک بیتی الکترونیکی با  استفاده از امکانات  آن زمان که لامپ های خلاء بودند ساختند. این تک حافظه حجم بزرگی را  اشغال کرده بود. اما اولین گام در یک راهپیمائی بلند بود. در سال 1948 وقتی ترانزیستور اختراع شد از حجم حافظه تک بیتی  الکترونیکی هم کم شد  هم اکنون در همه وسایل ارتباطی الکترونیکی  از همین حافظه و یا به اصطلاح امروزی ها RAM استفاده فراوانی شده است.

تحولات مربوط به توسعه و تکمیل حافظه های الکترونیکی و ارائه آنها با قیمت مناسب که  همه بتوانند قدرت خرید داشته باشند حدود یک قرن طول کشید. از اختراع لامپ تریود توسط Lee De forest ( 1873-1961)آمریکائی  تا ساخت ترانزیستور  توسط سه فیزیکدان آمریکائیJohn Brdeen(1908-1991) , William Shockley(1910-1989) ,Walter Brattain(1902-1987) در سال 1948 ؛  حدود پنجاه سال طول کشید اما اوایل دهه 1990 حاصل این همه ابداعات  اختراعات به شکل تلفن های همراه  و با قیمت مناسب در اختیار  اکثر افراد جامعه قرار گرفت تا بتوانند از مزایای تولید نگهداری و انتقال و ویراستاری اطلاعات  استفاده کنند.

با وجود اختراع و توسعه انواع حافظه ها ؛ مغز انسان همچنان قدیمی ترین و  احتمالا بهترین و با صرفه ترین حافظه است. با اینحال روند پاک شدن اطلاعات  به ویژه با افزایش سن و اختلالات  دیگر کارکرد بهینه آن را تهدید میکند.  احتمالا نقص مهم  حافظه انسانی کپی برداری یکسان از محتوای آن در زمان های مختلف است. راوی داستان در موقعیت های زمانی مختلف محتوای فایل ها را برای بازگوئی تغییر میدهد.

از اختراع فلیپ فلاپ تک بیت فیزیکدانان بریتانیائی  صنعت حافظه های الکترونیکی مسیر  طولانی پیموده و هر روز اطلاعات زیادی در حجم کوچکی ضبط و سرعت دسترسی به اطلاعات مندرج  افزایش پیدا میکند.سرعت تحولات به قدری زیاد است که نمیتوان مسیر آینده را پیشبینی کرد.