اشاره: نخستین آریایی‌ هایی که به ایران آمدند کاسی‌ها (کانتوها - کاشی‌ها)، لولوبیان و گوتیان بودند. کاسی‌ها تمدنی را پایه گذاری کردند که امروزه ما آن را بنام تمدن تپه سیلک می‌شناسیم. لولوبیان و گوتیان نیز در زاگرس مرکزی اقامت گزیدند که بعدها با آمدن مادها بخشی از آنها شدند. آنگاه سه گروه بزرگ آریایی به ایران آمدند و هر یک در قسمتی از ایران سکنی گزیدند: مادها، پارس‌ها و پارت‌ها. نخستین دسته از آریاییان که در نواحی غرب ایران موفق به تشکیل حکومت شد، قوم ماد بود. پارس‌ها، قوم دیگر آریایی، ابتدا در نواحی شمال و غرب ایران ساکن شدند و سپس به تدریج به سوی جنوب کوچ کردند. پارس‌ها شاهنشاهی هخامنشی را بر پا کردند. پارت‌ها قوم دیگر قوم آریایی، ابتدا در نواحی شرقی حدود سرزمین فرارود (ماورالنهر) می ‌زیستند (و سپس به سایر نقاط فلات ایران مهاجرت کردند). آنان موفق به تشکیل شاهنشاهی اشکانی شدند: تارنمای گزیده ای از نوشتارها
در کتاب‌های درة التواریخ و منتخب ‌التواریخ، چگونگی شکل‌گیری و تلاش برای استحکامات "قلعهٔ همایون‌ دژ" در شهرستان گراش توسط فرهاد آمده ‌است. فرهاد در سدهٔ اول پیش از میلاد، یعنی هم‌زمان با حکومت بلاش پسر پیروز از پادشاهان اشکانی، به حکومت لارستان می ‌رسد. کشف قبرستانی وسیع حاوی گورخمره‌ های گراشی در کاوش‌ های باستان ‌شناسی منطقهٔ میناب (از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران)، یکی دیگر از نشانه ‌های تاریخی گراش در دورهٔ اشکانیان است. گراشی به خمره ‌های سفالین و نخودی ‌رنگی گفته می ‌شود که برای تدفین مرده‌ ها، از گراش به سواحل خلیج فارس منتقل می‌ شده ‌است. این آثار، نشان ‌دهندهٔ رونق سفالگری گراش در دوران اشکانیان است: تارنمای ویکی‌پدیا
برخی از ویژگی های جغرافیایی و تاریخی شهر آریایی نشین گراش
ویژگی های جغرافیایی: گراش شهری است در جنوب استان فارس که در فاصلهٔ ۳۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شیراز و ۲۷۰ کیلومتری شمال غربی بندرعباس قرار دارد. این شهر مرکز شهرستان گراش است. جمعیت گراش بنابر آخرین سرشماری سراسری، ۳۴٬۴۶۹ تن (شامل ۱۰٬۲۰۷ خانوار) گزارش شده‌است که از این لحاظ پانزدهمین شهر استان فارس و دویست و چهل و سومین شهر ایران به ‌شمار می ‌رود. این شهر در دشت گراش از شمال و جنوب به وسیلهٔ کوه‌ های سرخ و کوه‌ های سیاه محصور شده‌است. بنای اولیهٔ شهر گراش حول "قلعهٔ همایون ‌دژ" شکل گرفته‌است که در بالای کوه کلات قرار دارد. این قلعه به صورت متناوب مرکز حکومتی نیمه ‌خود مختار بوده که با نام "حکام لارستان و بنادر" شناخته می‌شده ‌اند. کوه کلات امروزه در مرکز شهر قرار گرفته و به نماد شهر تبدیل شده‌ است: تارنمای ویکی‌پدیا
ویژگی های تاریخی: شهر گراش با دارا بودن ۱۵ اثر تاریخی از دوره ‌های مختلف که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌، یکی از شهرهای تاریخی جنوب استان فارس محسوب می ‌شود. "برکهٔ کَل" که بزرگترین آب ‌انبار ایران لقب گرفته‌ است، یکی از آثار تاریخی شناخته ‌شدهٔ این شهر است (تارنمای ویکی‌پدیا). برکهٔ کَل یا گنج‌البحر یک آب‌انبار تاریخی مربوط به دورهٔ قاجار است. این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۲۹۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است. برکهٔ کل در جنوب ‌
غربی شهر گراش و در مسیر رودخانهٔ فصلی پِئت قرار دارد: تارنمای ویکی‌پدیا
وجود آثاری مانند سد ساروجی تنگ‌آب، موید رونق کشاورزی گراش در دورهٔ ساسانیان می‌باشد. این سد که در تنگه‌ای در جنوب غربی شهر گراش قرار دارد، با جوی‌های کوچکی به دشت گراش متصل می‌شده و آب مورد نیاز برای کشاورزی آن مناطق را تأمین می ‌کرده‌ است. همچنین آثاری مانند چاه زیت و برکهٔ کده‌بان (که متأسفانه تخریب شده‌است) رونق کشاورزی در مناطق دیگر گراش را نیز تأیید می‌کنند. ساخت ‌و سازهایی از جنس سنگ و ملات گچ در تپهٔ باستانی گال، که بر روی سازه ‌های خشتی پیشاتاریخ بنا شده‌است و بنا به گزارش کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، مربوط به دورهٔ ساسانی می‌باشد، بیانگر بخشی دیگر از حیات تاریخی گراش در آن دوران است. سد تنگ آب که مربوط به دورهٔ ساسانیان است در دورهٔ صفویان بازسازی شده و سه پشت ‌بند جهت جلوگیری از تخریب آن ساخته شده‌است. مصالح استفاده شده در سد و پشت ‌بندهای آن سنگ و ساروج بوده و جوی آبی از همان جنس، جهت آبیاری مزارع، از کنار سد تا دشتی موسوم به دشت بَرا (دشت بالا) کشیده شده‌است که در مسیر این جوی تا دهانه‌های تنگه دو استخر ساروجی نیز احداث گردیده‌ است. هم‌اکنون پشت این سد به‌طور کامل با رسوب پر شده و در روی آن درخت‌های کنار مشاهده می‌شود. این بنا از تابستان ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است:تارنمای ویکی‌پدیا
گفتنی های تغذیه در شهر آریایی نشین گراش
کباب گراشی از گوشت آهو: یکی از غذاهای محلی شهر گراش و جنوب فارس و هرمزگان است که طبخ آن به بخشی از آیین‌های این منطقه تبدیل شده است. این غذا بخشی از مراسم عروسی تاریخی گراش را به خود اختصاص می‌داده است و به عنوان غذای اصلی حداقل یک شب از عروسی استفاده می‌شود. این در حالی است که پخت کباب گراشی در عروسی آیین‌هایی را شامل می‌شود. برای مثال در یکی از آیین‌های عروسی محلی این منطقه، شکارچیان برای تهیه گوشت مورد نیاز برای کباب عروسی به صحرا می‌روند و آهو شکار می‌کنند. این مراسم امروزه به شکل دیگری و با نام «گِشت پَرَ کِردَه» انجام می‌شود که در آن اعضای خانواده‌ی داماد، گوشت مورد نیاز جشن عروسی را با آداب خاصی تهیه و آماده می‌کنند. کباب گراشی در منطقه‌ی جنوب به عنوان یک غذای اصلی در جشن‌ها استفاده می‌شود و به همین جهت است که هیچ‌گاه در سو‌گواری‌ها پخت نمی‌شود و یک منع عمومی در این رابطه بین مردم محل وجود دارد: تارنمای گزیده ای از نوشتارها
سایر خوراکی ها: حلوا مسقطی یک نوع شیرینی است که مواد اولیه آن نشاسته، روغن، شکر، زعفران، هل و گلاب است و از انواع مغز پسته و بادام برای تزئین آن استفاده می‌ ‌شود. مهوه سس محلی است که بر اثر تخمیر طبیعی ماهی ساردین به دست می‌آید و با نان خورده می ‌شود. این سس حاوی فسفر، کلسیم و چربی زیاد است. نان ‌های محلی شامل تَپ‌تَپی، نی‌نَنی، بالاتَوَه، لیتَک. شیرینی ‌های محلی مثل زِئگِره، کتال و کَتلَمَه، سَمبیسَه: تارنمای ویکی‌سفر
گراش در برخی از برنامه های ویدیویی
آداب و رسوم مردم شهرستان گراش: تارنمای یوتیوب
ترانه ی جانم هستی گراش: تارنمای یوتیوب
ترانه ی عروسی بندری در گراش: تارنمای یوتیوب
تهیه و تدوین
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.com/2019/07/blog-post_19.html
بخش های پیشین مجموعه ی ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی
==================