منابع: آرشیوِ عکسهای گوگل، ویکیپدیا و مطالعاتِ شخصی‌.

عمارت مَسعودیه مربوط به دورهٔ قاجار است و در تهران، میدان بهارستان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ خورشیدی به‌عنوان یکی از آثار ملّی ایران به ثبت رسیده است.

باغ عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظّل‌السلطان‌، فرزند ناصرالدین شاه‌، در ۱۲۹۵ ق‌، و به سرکاری رضا قلی خان (ملقب به سِراج الملک) در زمینی به وسعت حدود ۴۰۰۰ مترمربع و مرکب از بیرونی (دیوان خانه‌) و اندرونی و دیگر ملحقات بنا شده است‌. در واقع نام این عمارت نیز بر‌گرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته است. معمار این بنا؛ استاد شعبان معمار باشی و ناظر آن میرزا رضا قلی خانی ملقب به سِراج الملک است.

بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملّی ایران جایی در گوشهٔ این عمارت برپا شدند. در حدود سال های ۱۳۰۴ خورشیدی انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاق های آن نخستین کتابخانه رسمی کشور را که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملّی بود را گذاشت. چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاق های آن به عتیقه های باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایه گذاری شد. اشیاي عتیقه همین جا در سال ۱۳۱۸ خورشیدی به موزه ملی منتقل شد.

جمع تعداد بناهای مسعودیه ۴۰ باب بوده است‌. با این تفصیل‌، هنوز مشخص نیست كه محدوده مسعودیه فضای باغ نظامیه را نیز شامل می‌شده است یا خیر، یا این كه آن‌چه در نقشه عبدالغفار با باغ عمارت ظل السلطان مشخص و معین شده است بخشی از باغ نظامیه بوده كه ظل السلطان از نظام الملك خریداری كرده است‌.

ظل السلطان در ۱۳۲۷ ق به پسر خود وكالت داد كه خانه‌اش (عمارت مسعودیه‌) را به هر كس كه مایل باشد بفروشد.
همدم السلطنه‌، همسر جلال الدوله‌، دختر میرزا یوسف مستوفی الممالك صدر اعظم‌، در ۱۳۲۸ خورشیدی عمارت مسعودیه را به ازای ۵۰۰۰۰ تومان خریداری كرد، كه در این معامله وكیل همدم‌السلطنه شخص مستوفی الممالك بود.

در یك نگاه می‌توان چنین اظهار داشت كه عمارات اصلی‌، یعنی دو بنای واقع در جبهه جنوبی (دیوان خانه و حوض‌خانه یا سفره‌خانه‌) و عمارت سردر، دچار تغییرات عمده‌ای نشده‌، ولی بدنه غربی (هم جوار خیابان ملت‌) و بدنه شرقی (هم جوار حیاط و باغ و باغچه یعنی حد فاصل بیرونی و اندرونی‌) به طور كلی تخریب شده است‌.

عمارت مشیریه و عمارت سید جوادی نیز دچار تغییراتی شده است كه بیش‌تر نشئت گرفته از تغییرات سلیقه زمان (احتمالاً دوره پهلوی اول در حدود سال ۱۳۱۰ خورشیدی) است‌، به طوری كه بازگرداندن آن‌ها به شكل اصلی چندان پیچیده نیست‌. سردر كالسكه رو اصالت خود را جز در موردی ناچیز محفوظ داشته است‌.

هم اکنون اين بنا در حال مرمت است.

 

 

 

 

 

نمایش گالری در اندازه بزرگ