میتل‌هولتسر ـ پیشگام هوانوردی سوئیسی در سال ۱۳۰۳ خورشیدی و آستانه پایان سلطنت قاجاریه به ایران آمد. او از طرف شرکت هواپیمایی «یونکرس» مأموریت یافت تا خطوط هواپیمایی ایران را در دوره قاجار بررسی کند. هولتسر در پروازش از سوئیس، کشورهای ایتالیا، یونان، ترکیه و عراق را پشت سر گذاشت تا به ایران رسید. او در این سفر خاطرات خود را نوشت.
هولتسر از کرمانشاه به ایران وارد شد و با گذر از همدان و قزوین خویش را به تهران رساند. او همچنین به انزلی رفت و با گذر از قم، کاشان، اصفهان و شیراز به بوشهر رسید و در این راه، عکس‌های پرشماری گرفت؛ عکس‌هایی که داده‌های دست اولی از شیوه زیست ایرانیان در دهه‌های نخست سده بیستم، شهرهای ایران و بناهای تاریخی ایران واگویه می‌کنند.
آنچه در کتاب «سفر به ایران» میتل‌هولتسر توجه خواننده را جلب می‌کند، نثر دشوار و گاه بس شاعرانه نویسنده است. این نثر ریشه در شیوه اندیشه و نگاه رومانتیک او به مشرق زمین از یکسو و نگرش صنعت‌محور او از سوی دیگر دارد. در همان آغاز کتاب او ایران را گهواره بشریت عنوان می‌کند و با نگاه رومانتیک به شرق و ایران به دنبال آن است که گوشه‌های شگفت‌انگیز از زندگی مردم ایران را نشان دهد، هرچند یکسره از بایستگی ساخت راه‌های هوایی برای کوتاه کردن فاصله‌های طولانی شهرهای ایران سخن به میان می‌آورد.
او در بخشی از کتاب خاطرات خود چنین می‌نویسد:
«برای آنکه تصویری صحیح از زندگی مردم ایران ارائه کنم، بی‌تردید باید زبان فارسی را کامل یاد بگیرم و چندین سال با مردم طبقات مختلف این کشور ارتباط داشته باشم. هر تازه‌واردی در برابر فرهنگ کنونی متنوع ایرانی شگفت‌زده می‌شود. فراوانی، تنوع این فرهنگ غنی هر مشاهده‌گری را مسحور خود می‌کند … ایران، این سرزمین کهن با تاریخی افتخارآمیز تا همین چندی پیش به خوابی طولانی فرورفته بود و در حالی که در غرب عصر فرهنگی جدیدی آغاز شده بود، در ایران همان شرایط کهن وجود داشت.»
میتل هولتسر در ۹ می ۱۹۳۷ هنگام بالا رفتن از کوه در حادثه‌ای در سن ۴۳ سالگی درگذشت.
با این وجود روایت دیگری نیز در مورد مرگ او وجود دارد. در این روایت گفته می‌شود که میتل‌هولتسر حین پرواز در سودان در سال ۱۹۳۷ درگذشته است.
نظرات