نزدیک به سی‌ و چندی سال است که ورزشِ سومو ـــ را دنبال می‌‌کنم. سومو یک سبک کشتی ژاپنی و ورزش ملی ژاپن است. قوانین پایه‌ی این ورزش ـــ بسیار ساده است. کشتی گیران سومو تمرین های ورزشی را از اوایل دوره نوجوانی شروع می کنند، در سومو وزن، اندازه و قدرت در درجه اول اهمیت قرار دارد. اگرچه سرعت و یورش ناگهانی نیز مفید است.

هدفِ کشتی‌گیر این است که حریف خود را از رینگ بیرون انداخته یا او را وادار کند تا یکی از اعضای بدن خاک شود، در این صورت پیروز مسابقه خواهد بود.  این کشتی معمولا ظرف چند ثانیه به پایان رسیده و به ندرت بیش از یک دقیقه طول می کشد. نقاشی‌های دیواری ماقبل تاریخ نشان می‌دهد که سومو از رقص در دعا برای برداشت خوب محصول در آیین‌های کشاورزی سرچشمه گرفته‌ است. قدمت کشتی سومو در ژاپن؛ به ۱۵۰۰ سال پیش می‌رسد.

نخستین نبرد سومو که مورد تأیید تاریخی است، در سال ۶۴۲ در دربار امپراتریس کوگیوکو (سی و پنجمین و سی و هفتمین امپراتورِ ژاپن) برگزار شد تا یک نماینده کره‌ای را سرگرم کند. در قرنهای بعد، محبوبیت سومو در دربار، اهمیت تشریفاتی و مذهبی آن را افزایش داد. سومو به طور کلی جدا از ورزش ـــ به نوعی سمبلی از تمدن و سنت کهنِ ژاپنیها به شمار رفته و افتخاری بزرگ برای سامورایی‌ها است (در زمان ساموراییها، قدرت بدنی یک مهارت مهم برای جنگجویان بود و خانواده های سامورایی شروع به استخدام کشتی گیران سومو کردند. نوشته شده است که جنگ سالار اودا نوبوناگا چنان از علاقه مندان به این ورزش بود که هر سال کشتی گیران را برای برگزاری مسابقات دور هم جمع می کرد). در زمان‌های بسیار دور آن را به خدای شینتو نسبت داده که مظهر قدرت و استواری بود و امروزه نیز بسیاری از آداب و رسوم و تشریفات مذهبی ژاپنی‌ها به پیروی از شینتو برگزار می شود.

شینتو یعنی راه خدایان، آیین باستانی ژاپن است. این آیین ایزدبانوی خورشید به نام آماتراسو را نگهبان سرزمین اجدادی دانسته و خاندان امپراتوری را از نسل این خدا و تجسم وی می‌شمارد. هدف آیینِ شینتو تحقق و تکمیل اراده‌ی کامی و نیاکان در خانواده، جامعه و ملت است، انسان‌ها مانند کل طبیعت، کودکانِ کامی هستند. کامی در اصل لقبی است که از سر تجلیل برای ارواح با عظمت و مقدس به کار می‌رود و نوعی احساس تمجید برای فضایل و اقتدار و اعتبار آنها در پی می‌آورد. اوصافِ رشد و نمو، حاصلخیزی و تولید مثل همواره در بین ذات‌ها و پدیده‌هایی که از روزگار قدیم به نام کامی خوانده شده‌اند، دیده می‌شود.

منشا شینتویی سومو را می توان به راحتی در قرنها ردیابی کرد. مذهب شینتو در طول تاریخ به عنوان وسیله ای برای بیان ناسیونالیسم و هویتِ قومی ژاپنی، به ویژه قبل از پایان جنگ جهانی دوم استفاده می شده است. در ارتباط با شینتو، سومو همچنین به عنوان سنگر سنتِ ژاپنی دیده می شود. سایبان روی حلقه‌ی سومو ـــ یادآور زیارتگاه شینتو است، داور لباسی بسیار شبیه به لباس یک کشیش شینتو می‌پوشد و اعتقاد بر این است که پرتاب نمک قبل از مسابقه میدانِ کشتی را از شرِ بدیها پاک می‌کند.

سومو اساساً شکل کنونی خود را در دوره ادو به خود گرفت. مسابقات برای جمع آوری پول برای ساختن زیارتگاهها و معابد یا جایگزینی پلها برگزار شد و این کشتی گیر حرفه ای سومو ـــ متولد شد. ورزشی که زمانی فقط ثروتمندان و قدرتمندان از آن لذت برده ـــ در میان مردم رایج شد.

قبل از تبدیل شدن به یک ورزش حرفه ای در دوره توکوگاوا (توکوگاوا ایه‌یاسو، بنیان‌گذار شوگون‌سالاری توکوگاوا در ژاپن و نخستین شوگون آن)، سومو در ابتدا در محوطه یک زیارتگاه یا معبد انجام می شد. میدانِ کشتی فعلی که هنوز هم مقدس شمرده می شود، به افتخار روزهایی است که مسابقات در محوطه مقدس زیارتگاهها و معابد برگزار می شد. سقف بالای میدان؛ به نام یاکاتا ـــ در اصل نمایانگر آسمان؛ به منظور تأکید بر طبیعت مقدس میدانِ کشتی بوده که نمادِ زمین است.

در روز قبل از شروع هر دوره‌ی مسابقه (دو ماه یک بار)، دوهیو ماتسوری، مراسم برکت میدانِ کشتی، توسط مقامات سومو؛ به نام گیوژی انجام می شود. آنها داوران دوهیو (میدانِ کشتی) بوده که هر مسابقه‌ی سومو را قضاوت می کنند. لباس‌های پیچیده و رنگارنگ آن‌ها بر اساس لباس‌های تشریفاتی دربار دوره‌ی هِی‌آن (در تاریخ ژاپن فاصله زمانی سال‌های ۷۹۴ تا ۱۱۸۵ میلادی را در بر می‌گیرد. با دوره‌ی هِی‌آن ـــ دوران تاریخِ باستانی ژاپن به آخر رسیده و عصر فئودالی ـــ نظام ارباب–رعیتی آغاز می‌شود) است. همچنین کلاه سیاه آنها کپی دقیقی از کلاه هایی است که توسط کشیشانِ شینتو در آثار هنری مختلف دوره‌ی هِی‌آن ـــ به تصویر کشیده شده است.

در وسط میدانِ کشتی نمک، اشنه دریایی (نوعی جلبک)، ماهی مرکب خشک شده و شاه بلوط را دفن کرده و بدین ترتیب میدان را کاملا تطهیر می‌‌کنند. بزرگانِ معبد شینتو و دیگر مهمانان ساکه (عرق یا آبجوی برنج) نوشیده و و سپس چند سکه‌ی طلا به خدایان ـــ هدیه داده می‌‌شود. آیین شینتو در تمامِ جنبه های سومو ـــ ریشه و نفوذ دارد. چیزی که در هیچ جای دنیا ـــ بدین شکل مشاهده نمی‌‌شود.

قبل از هر مبارزه ـــ کشتی‌ گیران دیگر مراسمِ شینتویی را برگزار می‌‌کنند. مراسمی کاملا مذهبی‌ و بازمانده‌ای از دوره‌ی سامورایی های جنگجو. کشتی‌ گیران دست‌های خود را می‌زنند، یک دست خود را بالا می‌برند، پیش‌بندهای تشریفاتی را کمی بلند کرده و هر دو دست خود را بالا می‌برند، سپس به راه رفتن در اطراف میدانِ کشتی ادامه می‌دهند، سپس مراسمِ کف زدن پیش می آید. یک عنصر مهمِ شینتو و یادآور کف زدن در زیارتگاه های شینتو که برای جلب توجه خدایان ـــ طراحی شده است. قهرمانِ قهرمانان که یوکوزونا نامیده می‌‌شود ـــ  مراسم تطهیرِ دیگری انجام می دهد، مانند همان رسمی که در معبد میجی (یک معبد ویژه و منحصر به فرد در میان باغی زیبا و دل انگیز در منطقه شیبویای توکیو، این معبد یکی از مهمترین مکان های مقدس مذهب شینتو بوده و به افتخار امپراطور میجی و همسرش در سالِ ۱۹۱۴ میلادی ساخته شد) انجام می شود.

۱۵۰۰ سال است که راهِ خدایان ادامه دارد.