A Letter to My Father

Majid Naficy

Father! 

Today  May 20, 1991, in the evening, I was thinking of my separation from my homeland eight years ago. Suddenly I remembered you, your father, and grandfather and saw a connection between my exile and your immigrations. After the death of Aqa Mohammad Karim Khan Kermani, the leader of the faith community of Shaykhis in 1873, your grandfather, Aqa Mirza Abutorab, did not accept the leadership of Kermani’s son, and moved from the city of Kerman to the village of Poodeh near the city of Shahreza in Isfahan Province.    You were born in Poodeh and then migrated to the city of Isfahan with your father in 1917. I never forget that you said that upon your arrival you were three-years-old wearing a peasant felt cap when you became a victim of naughty Isfahani kids in Ahmad Abad Neighborhood. Someone grabbed your cap, and the others threw and caught it among themselves, and while you chased them for your cap, they sang: 

“A felt cap is funny 

Let’s shit in it, bunny!”

I don’t remember if you got your felt cap back or not, but I know that you became heart broken, nostalgic for Poodeh, and could not adjust yourself to the city and city dwellers. Now that I am sitting here, in the balcony of my apartment in Los Angeles, I feel as if I have also lost my felt cap and see a connection between our displacements in spite of their differences.

We both are separated from our birthplaces and have move from a smaller place to a bigger one. You have a Poodehi accent in Isfahan and I still have an accented English and when I face a chuckle, I stammer. You looked different and wore a felt cap and although I do not wear a felt cap, my hair is black and I look Middle Eastern. I was severed from my homeland, that is, I did not want to leave but they forced me into exile. I don’t know about you. I know that your father Aqa Mirza Abdolmehdi was first a village herbalist and then became an employee in a local civil registry office in Isfahan. You, as his son, were not happy to leave the village for the city, but after a short time got accustomed to it and felt better. Even If you missed Poodeh, you could have traveled back for a visit. But I cannot visit Iran, and this inability in itself is painful.

You immigrated with your family and also had relatives in Isfahan. Of course, I, too, immigrated with my wife Esmat and then moved to this apartment in the same building where my brother Hamid lived in with his family in Venice Beach. Furthermore, in California I have many friends and for the last three years I have been living with my son Azad, who has brought joy and meaning to my life. Nevertheless, when I look at these past eight years, I see that I have remained single and alone. In Isfahan you climb the ladder of progress, one by one, and then you go to Tehran to study medicine and return to Isfahan with a title of doctor. You become the patriarch of your extended family and stand on a level much higher than your father, in terms of fame and wealth. But what have I done here? Still, my BA in History from Tehran University hangs from my neck, and I live on SSI because of my low-vision. The political movement that I belonged to has been disintegrated and I no longer have the position and influence which I once had, first as a teenage poet and then as an independent Marxist  revolutionary in Iran. My passion is poetry and writing in Persian in an English-speaking country! Neither my writings can circulate in Iran under the mullahs, nor are they welcome by the Iranian community here who are mostly monarchists. You believed in some religious and scientific values and built your life upon them, and in spite of some pauses and doubts, here and there, have followed your path, and still do. So far, I have questioned my values from their foundation, two or perhaps three times, and have come to this understanding that I do not want to rely on any unchangeable value, or perhaps I am afraid to do so. 

I don’t know if it is right that I compare myself with you and measure your weight with mine. But with the weight of your nine children, three-story house, and your position as a university professor and your medical office and your books and a few languages that you know you are undoubtedly much heavier than I, single and alone in exile, without family, and without job. My weight is so light that I feel weightless and want to fly to the sky and wander among stars. But I don’t know why I sometimes envy you and wish I could tie myself to you and from my side of the scale dive onto your side where the solid and     the weighted stand and the people who are tied to the earth and their values are solid and respected and their paths are trodden and firm. Look! You stood on your values and became a physician and followed your intellectual and religious interests as well. I was first Existentialist and later became Marxist. Then, I began to criticize Marxism and came out of its ideological framework. The truth is that I feel good about myself because it is not that I gave up my struggle for freedom and justice for which my first wife Ezzat was executed. No, I have gone further and improved my critical thinking. But I am not yet self-confident and my ground is not firm under my feet.

You went on and made a family with nine children, and your children begat children and you saw your grandchildren and great grandchildren. True, you tragically lost your son Said and had other losses and tragedies, but family became a warm shelter for you with concrete boundaries. What did I do? Esmat and I live separately from one another. One day I take care of Azad, and one day his mother does. Our relationship is good. I tell myself: it is not a commandment that two partners should live under one roof. Even if we divorce, why can’t we take care of our child together? This way is not bad for both of us. We both have independence and at the same time, whenever we miss each other, we can visit. Our child receives love from both of us and there is not any quarrel to hurt him. Nevertheless, this new and unconventional mode of relationship is not stable, and we are not self-confident.

You became a physician and your income was and is good. How about me? I still live on SSI. I reason that even if I can find a job, my income will not exceed my benefits. So, I stick to status quo and say to myself that at least this way I can pursue my intellectual interests. Since my arrival, I have taken some courses in English literature in Santa Monica College which were interesting. But because I had not been able to obtain the transcripts of my BA courses from Tehran University, I cannot apply for my master’s degree at UCLA. The Iranian officials say Majid should come to Tehran University in person in order to get the transcripts of his BA courses!* I feel that without a degree and job and wealth, the future of my son remains unclear. I boil with anger. 

What can I do with my craft, poetry? I know that if I want to stay here I have to write in English, and if I want to write in Persian I should move back to Iran. This hybrid Persian in which I write my poetry belongs to Iranian immigrants and differs from the Persian inside Iran. You know that in poetry, the feeling of the words is essential. I have not yet lived English words, so how can I write poetry with them? If I want to write only in English, I am afraid that I become distant and separated from Persian language and poetry. My heart says no. There is an internal obstacle, otherwise my English is not bad. I enjoy writing poetry and appreciate my work. But I do not write only for myself and when I do not get the attention from others, I become sad. Furthermore, if I want to stay in this country, then how can I retain my feeling for Persian words? Writing only about my memories? This leads to sheer illusion. I become overwhelmed with these questions and I envy you.

You are content with your job, and people are content with you. You feel that you serve the people, and they show their appreciation with their gazes, language, and money, and this gratifies you. I don’t know! Perhaps I rebel like your grandfather Amiz Abutorab and just as he who moved from the city of Kerman to the small village Poodeh, I return from this larger city of Los Angeles to the smaller city of Isfahan. Presume that this happens, Then what will I do with my son who has been raised here? Is it fair to separate him forcefully from his birthplace? Perhaps it is possible…No? The same way that they forced me into exile. I have not given up and do not feel surrendered. 

I have found many new values, and have seen new circumstances, and have had new experiences which you have not had. There are many moments that I am content with my life and see that I have created many good things, but then, those questions suffocate me again and I ask myself: Who am I, and where do I stand, and who has taken my felt cap, and who are those playing throw and catch with it? Is it American Immigration Services Office? Are they the threatening letters of the Social Security Office? Or the rejection letters of the American universities, because I do not have the transcripts of my BA courses from Tehran University? Is it people’s lack of enthusiasm for cultural works? Or is it myself who does not let go of my torn collars or is it you who has put such a model of yourself in front of us, which is not easy to put behind? After all, who am I and why do I need a felt cap and have I ever had such a felt cap to claim that I have lost it? And why do I ceaselessly compare myself with my father, and why do I have such a feeling of inferiority? Enough with this nonsense! And then, when the  evening comes and I put my chair on this balcony and think of Iran and that big house with its aromatic violets and tuberoses and its blue pool and sycamores, I see there is a connection between you and me. 

May 20, 1991 

*- Here I should add that I received my PhD in Near-Eastern Languages and Cultures at UCLA in 1996. 

“Mother and Father: Thirty-Six Poems” A new book by Majid Naficy separately in English and Persian

نامه‌ای به پدرم

مجید نفیسی

پدر! امروز بیستم مه 1991 عصر‌هنگام داشتم به جدا شدنم از وطن در هشت سال پیش فکر می‌کردم. ناگهان به یاد تو، پدر و پدربزرگت افتادم و میان تبعید  خود و مهاجرتهای شما پیوندی دیدم. پس از مرگ آقا محمد کریم خان کرمانی در 1873 رهبر جامعه‌ی شیخیها، پدر بزرگت آقا‌میرزا ابوتراب پسر او را بعنوان رهبر نپذیرفته، و از کرمان به دهکده‌ی "پوده" نزدیک شهرضای اصفهان کوچ می‌کند. تو در پوده به دنیا می‌آیی  و بعد در 1917 با پدرت به اصفهان کوچ می‌کنی. هیچ یادم نمی‌رود که می‌گفتی آن موقع سه سالت بوده و بهنگام ورود یکی از آن کلاه‌های نمدی به سر داشته‌‌ای،  که گرفتار بچه‌های تخس اصفهانی محله‌ی احمدآباد می‌شوی. یکی کلاهت را می‌قاپد و دیگران آن را دست‌رشته می‌کنند و همین طور که تو دنبال کلاهت می‌دویده‌ای برایت می‌خوانده‌اند:

کلاه نمدی خنده داره

توش برینی مزه داره

یادم نمی‌آید که بالاخره توانستی کلاه نمدیت را بدست آوردی یا نه،  ولی می‌دانم که دل‌شکسته شده و دائما دلت هوای پوده را میکرده و نمی‌توانسته‌ای با شهر و شهری‌ها اخت شوی. حالا که اینجا نشسته‌ام در ایوان خانه‌ام در لس‌آنجلس، حس می‌کنم که گویا من هم کلاه نمدیم را گم کرده‌ام و بین جابجائیهای خود و تو علیرغم تفاوتهایشان پیوندی می‌بینم.

ما هر دو از زادبوم خود جدا می‌شویم و از جای کوچکتر می‌آییم به جای بزرگتر. تو در اصفهان با لهجه‌ی پوده‌ای حرف می‌زنی و من هم انگلیسی را هنوز که هنوز است با لهجه، و همچو که با پوزخندی روبرو می‌شوم به تته‌پته می‌افتم. تو قیافه‌ات متفاوت بوده و کلاه نمدی سر می‌گذاشته‌ای و من اگر چه کلاه نمدی ندارم ولی موی سرم سیاه است و قیافه‌ام خاورمیانه‌ای. من از وطن کنده شدم یعنی نمی‌خواستم که بیایم، مجبورم کردند. در مورد تو نمی‌دانم. می‌دانم که پدرت آمیرزا عبدالمهدی، حکیم باشی ده بوده و در اصفهان کارمند ثبت احوال می‌شود و تو که پسر او بوده‌ای لابد سختت بوده که از ده بیایی به شهر ولی حتماً پس از مدتی کوتاه عادت کرده‌ای و دلت در شهر آرام گرفته. تازه هر وقت که دلت هوای پوده را می‌کرده می‌توانسته‌ای برگردی و دیداری تازه کنی. ولی من نه، نمی‌توانم به ایران برگردم و همین نفس نتوانستن آزارم می‌دهد.

تو سه سالت بوده و با خانواده‌ات آمده بودی و در اصفهان هم خویش‌و‌قوم داشته‌ای. من هم البته همراه با همسرم عصمت آمدم و بعد هم در شهرک ساحلی ونیس در همان ساختمانی خانه گرفتم که برادرم حمید با خانواده‌اش در آنجا زندگی می‌کرد.  بعلاوه، در کالیفرنیا دوست و آشنای زیادی دارم و در سه سال گذشته نیز با پسرم آزاد هستم که به زندگی من شادی و معنا داده است. با این همه وقتی برمی‌گردم و به این هشت سال نگاه می‌کنم می‌بینم که تک و تنها مانده‌ام. تو در اصفهان مدارج ترقی را یک‌به‌یک طی می‌کنی و بعد می‌روی تهران، دانشکده‌ی پزشکی و با عنوان دکتر برمی‌گردی اصفهان و به صورت بزرگِ خاندان در‌می‌آیی، و از لحاظ شهرت و ثروت یک سر‌و‌گردن از پدرت بالاتر می‌ایستی. ولی من اینجا چه کرده‌ام؟ هنوز هم همان لیسانس تاریخ دانشگاه تهران به گردنم آویزان است و با کمک هزینه‌ی دولتی که بخاطر ضعف باصره به من پرداخت می‌شود زندگی می‌کنم.

  آن جنبش سیاسی که به آن تعلق داشتم ازهم پاشیده و دیگر آن موقعیت و نفوذی را که آن زمان در ایران نخست بعنوان یک شاعر نوجوان و سپس یک مارکسیست انقلابی مستقل داشتم ندارم. کار مورد علاقه‌ام شاعری و نویسندگی به زبان فارسی است، آنهم  در دیار انگلیسی زبان! نه آثارم در وطن ملازده پخش می‌شوند و نه در جامعه‌ی فارسی زبان اینجا که بیشتر سلطنت‌زده است از آن استقبال می‌شود. تو ارزشهایی دینی و علمی برای خود انتخاب و زندگیت را روی آنها بنا کردی و با وجود مکثها و تردیدهایی اینجا و آنجا به راه خود رفتی و می‌روی. من دو و شاید هم سه بار تاکنون ارزشهایم را از ریشه مورد سئوال قرار داده‌ام و دیگر دریافته‌ام که نمی‌خواهم به هیچ ارزش تغییرناپذیری تکیه کنم، یا شاید می‌ترسم که تکیه کنم.

  نمی‌دانم اصلا کار درستی است که خودم را با تو مقایسه کنم و ببینم که کفه‌ی ترازوی تو از من سنگین‌تر است یا نه. ولی کفه‌ی تو با نُه  تا بچه‌ات و خانه‌ی سه طبقه‌ات و پست استادی دانشگاهت و مطب دکتریت و کتابهایت و چند زبانی که می‌دانی بدون شک از کفه‌ی من،  یک آدم تک‌و‌تنهای تبعیدی بدون خانواده، بدون شغل، سنگین‌تر است. آنقدر کفه‌ی ترازوی من سبک است که احساس بی‌وزنی می‌کنم و دلم می‌خواهد پرواز کنم به آسمانها و میان ستاره‌ها تاب بخورم. ولی نمی‌دانم چرا گاهی اوقات به تو حسد می‌برم و دلم می‌خواهد خودم را محکم   به تو بند بکنم و از این طرفِ ترازو شیرجه بزنم به کفه‌ی تو، جایی که محل ثابت‌ها و سنگین‌هاست و کسانی که به زمین بسته شده‌اند وارزشهایشان محکم و محترم است و راهشان کوبیده و هموار. ببین! تو روی ارزشهای خودت ایستادی، پزشک شدی و علائق فکری و مذهبیت را دنبال کردی. من نخست اگزیستانسیالیست بودم و دیرتر مارکسیست شدم. سپس شروع کردم به نقد مارکسیسم و از چارچوب ایدئولوژیک آن بیرون آمدم. حقیقت این است که احساس خوبی دارم، زیرا این نیست که مبارزه برای آزادی و عدالت را که همسر اولم عزت بخاطر آن تیرباران شد رها کرده باشم. نه، من فراتر رفته‌ام و اندیشه‌ی انتقادی خود را گسترش داده‌ام، ولی دلم هنوز قرص نیست و زیر پایم سفت نیست.

  تو رفتی خانواده تشکیل دادی: نُه تا بچه و بعد بچه‌هایت بچه‌دار شدند و نوه‌هایت و نبیره‌هایت را دیدی. درست که داغ پسرت سعید را هم دیدی و داغ‌ها و مصیبت‌های دیگر، ولی خانواده برایت پناگاه گرمی شد با مرزهایی مشخص. من چه کردم؟ عصمت و من از یکدیگر جدا زندگی می‌کنیم. یک روز من آزاد را نگه می‌دارم و یک روز مادرش. رابطه‌مان خوب است. پیش خودمان می‌گوییم آیه نیامده که دو یار باید زیر یک سقف زندگی کنند و حتی اگر از هم طلاق بگیریم چرا نتوانیم بچه را مشترکاً نگه داریم؟ خوب، اینطوری بد نیست برای دو تامان. هم استقلال داریم و هم هر وقت دلمان برای یکدیگر تنگ می‌شود به دیدار هم می‌رویم. بچه هم که از دو طرف محبت می‌بیند و دعوایی هم در کار نیست که بچه آسیب ببیند. با این همه، این شیوه‌ی نوین و غیر‌معمول رابطه، استوار نیست، و زیر پایمان سفت نیست و دلمان قرص نیست.

  تو پزشک شدی و درآمدت خوب بود و هست. ولی من چه؟ هنوز هم با کمک هزینه‌ی دولتی زندگی می‌کنم و پیش خودم حساب می‌کنم که حتی اگر  کاری پیدا کنم درآمدم بیشتر از مقرری فعلیم نمی‌شود. پس به همین وضعیت موجود می‌چسبم و می‌گویم لااقل اینطوری می‌توانم به علاقه‌ی فکریم برسم. از وقتی هم که آمده‌ام آمریکا کلاسهایی مربوط به ادبیات انگلیسی در کالج سانتا مونیکا گرفته‌ام که مورد علاقه‌ام بوده، ولی از آنجا که نمی‌توانم ریز‌نمرات مدرک لیسانسم را از دانشگاه تهران بگیرم هنوز نتوانسته‌ام لااقل فوق‌لیسانسم را از دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس بگیرم (1). مقامات دانشگاه تهران می‌گویند که مجید خودش باید شخصا بیاید برای گرفتن ریز‌نمراتش!  آن موقع است که احساس می‌کنم بدون مدرک و شغل و ثروتی، آینده‌ی پسرم ناروشن است و خون، خونم را می‌خورد.

با حرفه‌ی شاعری چه بکنم؟ می‌دانم که اگر می‌خواهم اینجا بمانم باید به انگلیسی بنویسم و اگر می‌خواهم فارسی بگویم باید به ایران برگردم و این فارسی دورگه که من با آن حرف می‌زنم فارسی مهاجران است و متفاوت است از فارسی درون مرز. می‌دانی که در شعر، اصل موضوع، حس کردن کلمه‌هاست و من که هنوز کلمات انگلیسی را زندگی نکرده‌ام چگونه با آنها شعر بگویم؟ و اگر هم بخواهم تنها به انگلیسی بنویسم، از این می‌ترسم که از شعر فارسی دور شوم و دلم نمی‌خواهد. یک مانع درونی وجود دارد، وگرنه انگلیسی‌ام بد نیست. از شعرگفتن لذت می‌برم و به کار خود ارج می‌گذارم، ولی فقط برای دل خودم نیست که می‌گویم و چون این توجه را از دیگران نمی‌بینم غمگین می‌شوم. تازه، اگر بخواهم در این محیط بمانم حس کردن با کلمات فارسی را از کجا بیاورم؟ همه‌اش از خاطره‌ها؟ این می‌شود خیالبافی محض، زیر این سئوالات درمانده می‌شوم و به تو غبطه می‌خورم.

  تو از شغلت رضایت داری و مردم از تو. احساس می‌کنی که به مردم خدمت می‌کنی و آنها هم قدردانی خود را با نگاه و زبان و پول نشان می‌دهند و همین به تو احساس رضایت می‌دهد. نمی‌دانم! شاید من هم مثل پدربزرگت آمیز ابوتراب یاغی شوم و مانند او که از کرمان آمد به پوده، از این لس‌آنجلس بزرگتر برگردم به آن اصفهان کوچکتر. گیرم که اینطور بشود، آن وقت با پسرم چه کنم که اینجا بزرگ شده؟ مگر می‌شود او را مجبور کرد که از زادبوم خود جدا شود؟ شاید هم بشود . . . نه؟ همانطور که مرا از وطنم جدا کردند. من وامانده نیستم و احساس واماندگی نمی‌کنم. ارزشهای جدید زیادی یافته‌ام و فضاهای تازه‌ای دیده‌ام و تجربه‌های نویی داشته‌ام که تو نداشته‌ای. لحظات زیادی هست که از زندگی خود راضیم و می‌بینم که چیزهای خوبی آفریده‌ام، ولی بعد دوباره آن سوالات خفه‌ام  می‌کنند و از خودم می‌پرسم کی هستم و کجا ایستاده‌ام و کلاه نمدی مرا چه کسی برداشته و چه کسانی با آن دست‌رشته می‌کنند؟ اداره‌ی مهاجرت آمریکاست؟ نامه‌های تهدیدآمیز  اداره‌ی تامین اجتماعی است؟ کاغذهای عدم قبولی از دانشگاههای اینجاست چرا که من ریز نمرات لیسانسم را ندارم؟ عدم استقبال مردم از کار فرهنگی است؟ خودم هستم که یقه‌ی دریده‌ام را رها نمی‌کنم یا تو هستی که چنان نمونه‌ای از خود در مقابل ما قرار دادی که گذشتن از آن آسان نیست؟ اصلا من کیستم و چرا احتیاج به کلاه نمدی دارم و اصلا چنین کلاه نمدینی داشته‌ام که حالا ادعای از دست دادنش را می‌کنم؟ و چرا هی بین خود و پدرم مقایسه می‌کنم و چرا این قدر احساس خود‌کم‌بینی می‌کنم؟ گور پدر این حرفها، و بعد غروب که می‌شود و من صندلیم را می‌گذارم توی این ایوان و فکر می‌کنم به ایران و آن خانه‌ی بزرگ با بنفشه‌ها و شب‌بوهای خوشبویش و حوض آب آبیش و چنارهایش، می‌بینم که بین خودم و تو پیوندی هست.

بیستم مه هزار‌و‌نهصد‌و‌نود‌و‌یک 

1ـ اینجا  باید اضافه کنم که در سال 1996 دکترایم را گرفتم در رشته‌ی "زبانها و فرهنگهای خاور نزدیک"، از دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس.

کتاب تازه‌ی مجید نفیسی "مادر و پدر: سی‌و‌شش شعر" جداگانه به فارسی و انگلیسی