لینک منبع

 «پروردگارا، دو نیروی رسایی (خورداد) و جاودانگی (امرداد) مردم را بسوی فروغ مینوی و روشنی درونی خواهد برد.»

یسنا، هات 34 بند 11

جشن خوردادگان، سومین جشن ماهیانه در گاهشماری ما ایرانیان می باشد که با برابر شدن خورداد روز با خورداد ماه برگزار می شود. ششمین روز از هر ماه خورداد نام دارد که به دلیل 31 روزه بودن شش ماه نخست سال، جشن خوردادگان در روز چهارم خرداد ماه در گاهشماری کنونی برگزار می شود.

واژه «خورداد» از ریشه «هئوروتات» در اوستا می باشد که به گفتار ساده آنرا به چم رسایی و کمال می دانند، ولی مانند دیگر واژگان کاتها مفهومی ژرف تر از این را در خود دارد. خورداد نام پنجمین امشاسپند است و به گفته دیگر، پنجمین پایه فروزگان اهورایی است برای رسیدن به «امرداد» (جاودانگی). در واقع، انسان پس از پیمودن پایه های «وهومن»(اندیشه نیک) ، «اشاوهیشتا»(پاکی و راستی) ، «خشتره وئیریه»(شهریاری خواسته شده) و «سپنتا آرمئیتی» (پارسایی و فروتنی)، به مرحله «خورداد»(رسایی و کمال) می رسد و با خودشناسی و رسیدن به کمال انسانی می تواند به پایه «امرداد» برسد و جاودان بماند. از همین روست که در گاتها «هئوروتات» و «امرداد» همیشه در کنار هم آمده اند. این بدان معناست که برای رسیدن به جاودانگی و برجای گزاردن نام نیک از خود، آدمی باید نخست به خودشناسی و رسایی برسد.

خورداد امشاسپند نیز مانند دیگر امشاسپندان نمادی نیز بر روی گیتی دارد. او پاسبان آبهای روان مزدا داده است. آب که مایه زندگانی آدمی و آخشیجی بسیار حیاتی برای بقای بشر می باشد. آب که نماد روشنی و آگاهی است. همانگونه که خورداد امشاسپند و امرداد امشاسپند در اوستا در کنار همند، آب و گیاه نیز که نماد زمینی خورداد و امرداد هستند، برای ادامه زندگانی به هم وابسته و پیوسته اند.

در اوستاهای متاخر آمده که اشو زرتشت (و در روایتی دیگر، جمشید شاه پیشدادی) پس از گذشتن از رود (آب روان) به آگاهی و روشنایی رسیدند. در اوستای برساد به خورداد امشاسپند و ایزدان همکار او درود فرستاده شده است: «به خشنودی خورداد و تشتر و باد و فروردین». در کتاب پهلوی بندهش هم که دربر دارنده اسطوره های آفرینش و تاریخ و جغرافیای اساطیری و ستاره شناسی است، درباره خورداد امشاسپند آمده است: «ششم از مینوان خورداد است. او از آفرینش گیتی آب را به خویش پذیرفت. خورداد سرور سالها و ماهها و روزهاست. و این از این روست که او سرور همه است. او را آب نماد دنیوی است. هستی، زایش و پرورش همه موجودات جهان از آب است و زمین را نیز آبادانی از اوست. چون اندر سال نیک شاید زیستن به سبب خورداد امشاسپند است. او که آب را رامش بخشد یا بیازارد آنگاه خورداد از او آسوده یا آزرده بود. او را همکار، تیر و باد و فروردین است.»

همچنین در اندرز گواه گیری در مورد خورداد امشاسپند به زنان و مردان چنین سفارش شده است: «داد و آیین خورداد امشاسپند خرمی و آبادانی است. دل خود را خرم و تن خود را پاک دارید، چه پاکی تن اشویی روان است. ناسپاسی نکنید و اندوهگین مباشید. گیتی را به چشم نیک ببینید و به دادار اورمزد خرسند و سپاس دار باشید. آبادی سازید و شادی افزایید. تن و جامه را در آب روان مشویید. کاریز ایجاد کنید و زمین خشک را برومند سازید.»

همانگونه که در این اندرز می بینید، آلوده نکردن آب های روان و درست استفاده کردن از این آخشیج و همچنین آبادان کردن زمین موجب خرسندی خورداد امشاسپند شده و ما را و جهان ما را بسوی رسایی و کمال پیش می برد.

بنابراین، در این روز مانند همه جشنهای ایرانی دیگر که هم نیایش و هم شادمانی رابا هم در خود دارد، ایرانیان به کنار رودها و چشمه ها و ساحل دریاها می روند و به شادمانی می پردازند و همگان، بویژه کشاورزان، برای افزونی آبهای روان اهورا داده نیایش می کنند. اوستای ویژه این روز آبزور یا خورداد یشت می باشد.

نگارنده : نازنین زرین کلاه