حسین باستانی
بی بی سی: با گذشت چهل سال از آغاز جنگ ایران و عراق، هنوز اطلاعات مرتبط با مقاطع مهمی از جنگ، از آرشیوهای محرمانه خارج نشده است.
پاییز ۱۳۶۳، از جمله همین مقاطع است که به دنبال ناکامیِ پرتلفات عملیات خیبر در رسیدن به اهداف خود، اعتراضات طیفی از اعضا و فرماندهان سپاه به مدیریت جنگ اوج می‌گیرد. معترضان معتقدند که با توجه به عملکرد فرمانده کل و مدیران ارشد سپاه پاسداران، پیروزی در جنگ ممکن نخواهد بود. سپاهیان معترض دلمشغولی‌های سیاسی این مدیران را، از جمله موانع اصلی در مقابل مدیریت کارآمد جنگ می‌دانند.
یکی از جلسات مهمی که در آن فرماندهی جنگ مورد انتقاد سپاهیان ناراضی قرار می گیرد، اوایل آذر ۶۳ برگزار می‌شود. در دهه های اخیر، رسانه های حکومتی ایران روایت های پراکنده و به‌شدت تحریف شده ای را از آن جلسه تاریخی منتشر کرده اند. طبیعتا از انتشار گزارش واقعی نشست نیز، در تمام این مدت جلوگیری شده است.
چندی پیش اما، نواری به دست من رسید که از داخل جلسه معروف آذر ۶۳ ضبط شده بود. این نوار حاوی اطلاعاتی دست اول از مخالفت‌های داخل سپاه به مدیریت جنگ است و درنتیجه، ارزش تاریخی زیادی دارد. به ویژه از این جهت که موضوعات مورد اشاره مخالفان، ریشه برخی از وقایع کلیدی سال‌ها و دهه‌های بعد را نشان می‌دهند.
به عنوان مثال در جلسه، به نقش حسین طائب (رئیس فعلی سازمان اطلاعات سپاه) در نفوذ یک جریان سیاسی خاص به این نهاد، و اقدامات حسین نجات (معاون سابق سازمان اطلاعات سپاه) در پرونده سازی امنیتی برای سپاهیان منتقد اعتراض می شود. به علاوه، انتصاب مدیران ناآشنا با جنگ به مسئولیت های کلیدی مورد انتقاد قرار می‌گیرد و در همین ارتباط، از محمدباقر ذوالقدر (جانشین اسبق فرمانده سپاه) یاد می‌شود که به گفته یکی از منتقدان، تا آن لحظه حتی "یک تیر خالی نکرده"، یا از علیرضا افشار (فرمانده اسبق نیروی مقاوت بسیج) که از جهاد سازندگی آمده بود.
در این جلسه، برخی معترضان از فرماندهانی انتقاد می‌کنند که "می‌نشینند توی قرارگاه، توی لندکروزها، اما وقتی عملیات شروع می‌شود، نیروی بسیج... رها می شود به امید خدا". آنها در مقابل، به برخورد حذفی با چهره هایی چون داوود کریمی، علی موحد دانش یا احمد متوسلیان (از مهم‌ترین فرماندهان عملیاتی سپاه در اوایل جنگ) انتقاد دارند و در مورد وقوع "کودتای خزنده در سپاه" هشدار می‌دهند.
انتقادات داخلی سپاه در این مقطع، البته به تغییری در وضعیت فرماندهی جنگ نمی‌انجامد و تنها باعث حذف منتقدان می‌شود. منتقدانی که اگرچه بعضا جزو فرماندهان هستند، اما چون به مدیران ارشد سپاه اعتقاد ندارند، در عملیات بعدی به عنوان بسیجی ساده به خط مقدم می‌زنند و کشته می‌شوند.
بازخوانی اعتراضات پاییز ۶۳، درواقع حکایت از آن دارد برخلاف تبلیغات رسمی، در داخل سپاه اعتراضاتی ریشه‌ای نسبت به مدیریت جنگ وجود داشته که بسیاری از آنها، کمابیش همان چیزهایی بودند که منتقدان جنگ در خارج از حکومت می‌گفتند.
نظرات