کمیته پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان

بر اساس تحقیقات کمیته پیگیری بازداشت‌شدگان، از ابتدای اعتراضات شهریور ۱۴۰۱ تاکنون، دستکم ۱۶ نفر در بازداشت بر اثر شکنجه برای اعتراف‌گیری و یا در نتیجه جلوگیری از دریافت درمان موثر بعد از زخمی شدن با گلوله، به قتل رسیدند.

اسامی برخی از این کشته‌شدگان عبارت است از؛ رامین فاتحی، یوسف رئیسی، محمد لطف‌الهی، حامد سلحشور، شادمان احمدی، شهریار عادلی، احمد گودرزی، امیرجواد اسعدزاده، هیمن آمان، اسماعیل دزوار، امید حسنی، محمد حاجی رسول‌پور، ایلیاد رحمانی‌پور، میلاد خوشکام، سامان قادرپور و مهدی زارع اشکذری.

تعداد دقیق بازداشت‌شدگان اعتراضات اخیر مشخص نیست، اما تخمین زده می‎شود که حداقل بیست‌هزار نفر در سه‎ماه و نیم گذشته در سراسر ایران دستگیر شده باشند. کمیته، گزارش‌های متعددی از شکنجه‌های جسمی و روحی بازداشت‌شدگان در زندان‌های سراسر کشور دریافت کرده و پیشتر در گزارش شماره سه خود به بخشی از آن پرداخته است. این در حالی است که تنها درباره بخش کوچکی از بازداشت‌ها و شکنجه‌ها خبررسانی صورت گرفته و نام تعداد زیادی از این افراد و شرایط‌شان همچنان ناگفته و ناشنیده باقی مانده‌است. در این شرایط بالطبع اطلاعات چندانی از کسانی در بازداشتگاه‌های رسمی و غیررسمی کشته می‌شوند، وجود ندارد.

از حقوق اولیه‌ی یک زندانی، داشتن امنیت جانی در مدت بازداشت و زندان است و بر اساس قوانین جمهوری اسلامی مسئولیت سلامتی زندانیان بر عهده دستگاه قضایی و سازمان زندان‌هاست. در «ماده ۹ بند ث» آیین‌نامه سازمان زندان‌ها در مورد وظایف و اختیارات این سازمان آمده «تأمین امنیت و محافظت از موسسه و زندانیان و اتخاذ تمهیدات لازم برای پیشگیری از وقوع تخلفات و جرائم در مؤسسه» بر عهده این سازمان است.

این مسئولیت، هرچند بر اساس شواهد و قرائن فراوانی که وجود دارد، به انجام نمی‌رسد، اما روی کاغذ هم تنها در مورد بازداشت‌گاه‌های رسمی وجود دارد. در صدها بازداشتگاه‌ غیررسمی موجود در سراسر کشور، که اساسا وجود آنان هم توسط منابع امنیتی و قضایی کتمان می‌شود، فرد بازداشت‌شده مطلقا بی‌دفاع و به شدت در خطر است.

پیش از این یکی از بازداشت‌شدگان این بازداشتگاه‌های غیررسمی به کمیته گفته بود که مدتی را در یک بازداشتگاه زیرزمینی در حوالی کلاهدوز تهران گذرانده و در تمام مدت، او و دیگر زندانیان را در صندوق عقب ماشین به مکان‌های مختلف انتقال می دادند. او گفته بود «حتی اگر انقلاب هم می‌‎شد شما نمی‌توانستید مکان ما را پیدا کنید.»

به غیر از افرادی که شرح‌ آنچه بر آنان رفت در نسخه کامل این گزارش آمده، از کشته‌شدگان دیگری از جمله؛ آیدا رستمی، دنیا فرهادی، کورش پاژخ، مصطفی مباشر، عاطفه نعامی، رضا شرفی، حسن ناصری‌خور، امین خانلو، مرتضی سلطانیان، محمد عبداللهی، عماد حیدری، مهدی کابلی کفشگیری نیز نام برده شده که مرگ‌های مشکوک و غیرقابل توضیح داشتند. این که این افراد در زمان کشته‌شدن در بازداشت بوده‌اند یا در خیابان و مانند سایر معترضان به شکل‌های دیگر جان باختند، هنوز در دست تحقیق است. به این تعداد باید افرادی را که نامشان هرگز رسانه‌ای نشده و ما هنوز در مورد آن‎ها چیزی نمی‎دانیم را نیز بیافزاییم.