عفو بین‌الملل و دیده‌بان حقوق بشر به همراه ۳۵ سازمان دیگر از جمله شبکه حقوق بشر کردستان در بیانیه‌ایی از جامعه بین‌المللی خواستند تا اقدامی جدی و فوری در اعتراض به بازداشت حدود ۱۰۰ شهروند و فعال کُرد، انجام دهند و از مقامات جمهوری اسلامی ایران بخواهند بازداشت شدگان را آزاد کنند: 

نیاز به اقدام فوری بین‌المللی برای آزادی فعالین کُرد و سایر قربانیان بازداشت‌های خودسرانه در ایران

ما، ۳٧ سازمان حقوق بشری و نهاد‌ مدنی امضا کننده این نامه، خواستار توجه فوری جامعه جهانی به موجی مستمر از دستگیری‌های‌ خودسرانه، قطع ارتباط بازداشت‌شدگان با جهان بیرون و ناپدیدسازی‌های‌قهری‌ توسط مقامات ایرانی هستیم که ده‌ها نفر از اقلیت ستمدیده کُرد را در استان‌های آذربایجان غربی، البرز، تهران، کردستان و کرمانشاه هدف قرار داده‌اند.

تا امروز، مقامات ایرانی هیچ اطلاعاتی در مورد علت بازداشت‌ها ارائه نداده‌اند، اما طبق اطلاعات معتبر جمع آوری شده از منابع آگاه، نگرانی‌های جدی وجود دارد که علت این بازداشت‌ها استفاده مسالمت‌آمیز افراد از حقوق خود در زمینه آزادی عقیده، بیان و تشکل‌، از جمله از طریق مشارکت ‌آن‌ها در فعالیت‌های مدنی مسالمت آمیز، و/یا حمایت مفروض ‌آن‌ها از آرمان‌های سیاسی احزاب مخالف کُرد برای تحقق حقوق بشر اقلیت کُرد ایران، بوده باشد.

بر اساس الگوهای مستند شده نقض حقوق بشر توسط مقامات ایرانی در گذشته، سازمان‌های امضا کننده این نامه به شدت نگرانند که بازداشت‌شدگان در معرض خطر شکنجه و سایر رفتارهای بیرحمانه، غیرانسانی و تحقیر‌آمیز برای دادن «اعترافات» اجباری هستند، «اعترافاتی» که بعدتر ممکن است مورد استناد دادگاه‌ها در محاکمه‌های ناعادلانه برای جرائم واهی مرتبط با امنیت ملی قرار گیرد.

براساس اطلاعات جمع آوری شده از منابع آگاه،  از روز ۱۷ دی ۱۳۹۹، دست کم ٩٦ نفر (٨٨ مرد و ٨ زن) از اقلیت کُرد ایران، شامل فعالان جامعه مدنی، فعالان حقوق کارگران، مدافعان محیط زیست، نویسندگان، دانشجویان، زندانیان سیاسی سابق و همچنین افرادی بدون سابقه شناخته‌شده فعالیت، توسط واحد اطلاعات سپاه پاسداران ایران یا وزارت اطلاعات دستگیر شده‌اند و این دستگیری‌ها گاها به صورت خشونت‌آمیز صورت گرفته است.

بازداشت‌ها در دست‌کم ١٩ شهر در ۵ استان انجام شده است از جمله: بانه (١ نفر)، بوکان (٢٣ نفر)، مهاباد (١٠ نفر)، نقده (٤ نفر)، اشنویه (١١ نفر)، پیرانشهر (٧ نفر)، رباط (٣ نفر) و ارومیه (١ نفر) در استان آذربایجان غربی؛ کرج ( ٢ نفر) در استان البرز؛ تهران (٣ نفر) در استان تهران؛ بانه (١ نفر)، دیواندره (١ نفر)، کلاترزان (٣ نفر)، مریوان (٩ نفر)، سنندج (٤ نفر)، سقز (٣ نفر) و سروآباد (٤ نفر) در استان کُردستان؛ جوانرود (١ نفر)، کرمانشاه (٢ نفر) و پاوه (٤ نفر) در استان کرمانشاه.

به گفته منابع آگاه، بیشتر این دستگیری‌ها بدون ارائه حکم قضایی توسط مسئولان به بازداشت‎شدگان انجام شده است. در واقع، مقامات دادستانی در مهاباد و ارومیه، که مرکز استان آذربایجان غربی است و بیشتر بازداشت‌شدگان به بازداشتگاه‌های آن شهر منتقل شده‌اند، ‌به خانواده‌های بازداشت‌شدگان گفته‌اند که دفاتر آن‌ها قراری برای جلب افرادی که توسط اطلاعت سپاه پاسداران بازداشت‌ شده‌اند، صادر نکرده‌ و آن‌ها از سرنوشت و محل نگهداری‌ بازداشت‌شدگان اطلاعی ندارند.

تا روز ۱۴ بهمن ۱۳۹۹، هفت نفر از بازداشت‌شدگان آزاد شده بودند (در سه مورد با قرار وثیقه و در چهار مورد بدون قید و شرط)، اما بقیه دستگیرشدگان بدون دسترسی به خانواده‌ها و وکلا‌یشان در بازداشت به سر می‌برند و نگرانی‌های‌ گسترده مبنی بر تداوم موج بازداشت‌های خودسرانه همچنان وجود دارد.

ناپدیدسازی قهری و قطع ارتباط بازداشت‌شدگان با جهان بیرون

براساس اطلاعات به دست آمده از منابع آگاه، از میان ٨٩ نفری که در بازداشت هستند، دست‌کم ٤٠ نفر در وضعیت ناپدیدشدگی قهری قرار داده‌ شده‌اند و مقامات از اعلام هرگونه اطلاعات در مورد سرنوشت و محل نگهداری آن‌ها به خانواده‌های‌شان خودداری می‌کنند.

۴۹ نفر باقیمانده در این مکان‌ها نگهداری می شوند: ٢٥ نفر در بازداشتگاه وزارت اطلاعات در ارومیه، ١٣ نفر در بازداشتگاه واحد اطلاعات سپاه پاسداران در ارومیه، سه نفر در بازداشتگاه وزارت اطلاعات در مریوان، پنج نفر در بازداشتگاه واحد اطلاعات سپاه پاسداران در سنندج، دو نفر در بازداشتگاه وزارت اطلاعات در کرمانشاه و یک نفر در زندان مرکزی مهاباد.

اطلاعات مربوط به محل نگهداری این بازداشت‌شدگان پس از آن‌ مشخص شد که تعدادی از آن‌ها، چند ساعت یا چند روز بعد از دستگیری، اجازه تماس تلفنی کوتاهی را با خانواده‌های‌شان یافتند و آن‌ها را از محل نگهداری‌شان مطلع ساختند. با این حال، مقامات از ارائه دلایل بازداشت  به خانواده‌های بازداشت‌شدگان خودداری کرده و ارتباط بیشتر بین زندانیان و عزیزانشان، از جمله تماس تلفنی یا ملاقات خانوادگی، را ممنوع اعلام کرده‌اند. بازداشت‌شدگان از حق دسترسی به وکیل و مشاوره حقوقی و به چالش کشیدن قانونی بودن بازداشت خود محروم شده‌اند و مقامات به خانواده‌ها گفته‌اند که این وضعیت تا پایان روند تحقیقات ادامه خواهد داشت.

نگهداری بازداشت‌شدگان در این شرایط آزارآمیز، که مغایر با قوانین داخلی ایران و قوانین بین‌المللی حقوق بشر است، آن‌ها را در معرض خطر جدی شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها قرار می‌دهد، به ویژه با توجه به این‌که شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها به طور گسترده و نظام‌‌یافته در مراکز بازداشت تحت کنترل نهادهای امنیتی و اطلاعاتی در ایران اعمال می‌شود.

ماموران سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات خانواده‌های بازداشت‌شدگان را به هنگام تلاش برای کسب اطلاعات درباره‌ی عزیزانشان، مورد توهین و تهدید قرار داده و به آن‌ها هشدار داده‌اند که نباید با رسانه‌ها یا نهادهای حقوق بشری سازمان ملل ارتباط بر قرار کنند.

با توجه به نقض اصول دادرسی منصفانه، دستگیری‌ها و بازداشت‌های صورت گرفته، عملا در همه موارد، ماهیت خودسرانه پیدا کرده و در نتیجه غیرقانونی هستند.

بازداشت‌های خودسرانه مرتبط با کاربست مسالمت‌آمیز حقوق بشر

براساس اطلاعات به دست‌آمده، در حالی که برخی از بازداشت‌شدگان در موج اخیر سرکوب، چهره‌های شناخته شده دارای سابقه فعالیت در انجمن‌های زیست محیطی و فعالیت‌های فرهنگی هستند، اکثریت ‌آن‌ها مردان و زنان جوانان بالای ۲۰ سالی هستند که به نظر می‌رسد فعالیت‌ نوپای خود را از طریق حلقه‌های غیررسمی و متمرکز بر توانمندسازی مدنی و سیاسی اقلیت کُرد ایران دنبال می‌کرده‌اند.

ما نگران این هستیم که این موج تازه سرکوب، ارعاب، آزار و اذیت با هدف جلوگیری از مشارکت جوانان فعال کُرد در سازماندهی محلی و ترسیم چشم انداز‎ برای جامعه‌شان به راه افتاده باشد. ما همچنین بابت گزارش‌هایی که احتمال می‌دهند این افراد بر اساس تعلق خاطر‌ مفروض‌شان به آرمان‌های سیاسی احزاب مخالف کُرد مورد هدف قرار گرفته‌ باشند، نگرانیم >>>