عصرنو:
همراه، آموزگار و یار دیرین ما ، فرزند برومند و وفادار میهنمان و کوشندۀ پی‌گیر فرهنگ و آزادی، ناصر پاکدامن، در سحرگاه روز یکشنبه سوم اردیبهشت ۱۴۰۲، بیست و سوم آوریل ۲۰۲۳ در پاریس درگذشت. حضور صدها نفر از هم‌وطنان در مراسم وداع با پیکر او در گورستان پرلاشز پاریس نشان از آن داشت که دوستان و آشنایان و خوانندگان آثار او، به رغم این که در این یکی دو سال آخر به اقتضای عمر و رنج بیماری حضور اجتماعی و فعالیت و تکاپوی خود را محدود کرده بود، نیک‌خواهی و تلاش بی‌دریغ او را برای اعتلای فرهنگ ایران و بهروزی ایرانیان همچنان پاس می‌دارند.
ناصر پاکدامن در خانواده‌ای پای‌بند اخلاق و اهل فرهنگ به دنیا آمد. خانوادۀ پدری اش درحدود سال های ۱۳۰۰ شمسی از همدان به تهران آمده بودند. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در دبستان ادب و دبیرستان علمیه و سال آخر دبیرستان را در دارالفنون گذراند. سال های نوجوانی او در فضای آزادی‌های پس از شهریور بیست و پیدایی و شکل‌گیری احزاب و سازمان‌های سیاسی جدید و کشاکش‌های میان آنان در دوران ملی شدن نفت سپری گشت. در همین دوران است که دلبستگی‌های او به نهضت ملی شکل می‌گیرد و از عناصر پایدار هویت سیاسی او در آینده می‌شود. سال‌ها بعد در خطابۀ زیبایی که به یاد دوست همدرسش، حمید عنایت، در دانشگاه آکسفورد، ایراد کرد، خاطرات آن سال ششم ادبی در دارالفنون را این چنین به پایان بُرد : "همان سالی که رزم آرا کشته شد، نفت ملی شد، دکتر مصدق به حکومت رسید، هدایت خودکشی کرد و ما فهمیدیم که در این آشفتگی یک سال دیگر پیر شدیم. در این میان آن چه دستمان را می‌گیرد، دوستی ماست، همین".
پس از پایان تحصیل در دبیرستان ( ۳۰-۱۳۲۹) به دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران رفت تا اقتصاد بخواند و سپس با کسب رتبۀ نخست برای ادامۀ تحصیل به فرانسه رفت و در دانشگاه پاریس اقتصاد و جمعیت شناسی خواند.
در دوران تحصیل در ایران با هما ناطق، تاریخ نگار برجسته، آشنا می‌شود و چند سال بعد در زمان دانشجویی در پاریس، در چهاردهم شهریور ۱۳۳۵، با هم پیوند زناشویی می‌بندند و دارای دو فرزند می شوند، میشا و روشنک.
در همین سال‌هاست که به همراه زنده یاد امیر پیشداد به فکر برپایی اتحادیۀ دانشجویان ایرانی در فرانسه می‌افتند و نیز انتشار نامۀ پارسی، مجلۀ فرهنگی، علمی و هنری، ناشر اقکار دانشجویان ایرانی در اروپا ( اردیبهشت ۱۳۳۸).
چندی بعد با برخی از یارانش در نهضت ملی برآن می‌شوند که جامعۀ سوسیالیست‌های ایرانی در اروپا را که هستۀ مرکزی آن در پاریس بود به وجود آورند و مجلۀ سوسیالیسم را منتشر کنند ( ۱۳۴۳) تا اندیشه و گرایش چپ مستقل را بیشتر بشناسانند.
رساله‌ی دکتری‌اش را با عنوان اقتصاد ایران، تحلیل ساختاری یک اقتصاد توسعه نیافته در دانشکدۀ حقوق و علوم اقتصادی دانشگاه پاریس گذراند و پایان نامه‌اش برای نشر در مجموعه‌ی انتشارات آموزش عالی فرانسه برگزیده شد (۱۹۶۸). در آخرین سال تحصیل در همان دانشکده به تدریس پرداخت.
در سال ۱۳۴۶ تصمیم می گیرد به ایران باز گردد. مقام‌های امنیتی به بهانۀ فعالیت‌های سیاسی‌اش در زمان دانشجویی مدتی مانع استخدام او در دانشگاه می‌شوند ولی چندی بعد کار تدریس در دانشکدۀ اقتصاد را آغاز می‌کند و درس‌ها و جزوه‌های درسی‌اش در اقتصاد ایران، جامعه شناسی اقتصادی و جمعیت شناسی از محبوبیت زیادی در میان دانشجویان برخوردار می‌شوند. مناسبات صمیمانۀ او با دانشجویان پایۀ دوستی‌های ماندگار میان آنان می‌گردد...
برو به آدرس
نظرات