این روزها برای شرکت در جلسه ی کتاب خوانی شهر کوچکمان مشغول خواندن کتابی هستم به نام " آنچه که ما را متحد می کند" ۱ نوشته ی دَن رَدِر۲، مسؤول ومجری پیشین خبرهای کشوری عصر کانال سی بی اس در آمریکا.
این کتاب همان طور که از اسمش بر می آید در باره ی مباحث و مؤلّفه هایی است که سبب اتّحاد و هم بستگی آمریکاییانی می شود که از کشورها، نژادها و مذاهب مختلف به آمریکا آمده و امروزه همگی آمریکایی به شمار می آیند. یکی ازین مؤلّفه ها کتاب خوانی ، داشتن کتاب خانه و دیگری هنر در اشکال گوناگون آن است. منظور نویسنده از کتاب هم همان قدرت خواندن و مطالعه ی کتاب است . به عبارت دیکر، داشتن سوادِ خواندن و نوشتن که نتیجه ی آن مطالعه ی گونه های گوناگون فکرو اندیشه و دست یابی به اطّلاعات جهانی است که در دوران کودکی دَن رَدِر، فقط در کتاب خانه ها قابلیّت دست رسی به آن بود ، در حالی که امروزه (قرن بیست و یکم ) به یُمن مدد تکنولوژی بیشترآن اطّلاعات در تلفن های همراه گرد آوری شده و دست رسی و استفاده ازآن با فشار تکمه ای امکان پذیرگشته است. .
دَن رَدِر در این کتاب در فصلی که به "کتاب" اختصاص دارد، روایت می کند که در یک جلسه ی مشورتی خانوادگی که مربوط به خریدن دانشنامه ای ( انسیکلوپدیا) بود، مادراواصرار به خرید دانشنامه داشت در حالی که پدراو در این مورد مردّد بود. خوش بختانه خواسته ی مادر او به کرسی می نشیند و شوهر را برای خریدن آن مجّلدات مجاب می کند با این استدلال که صِرف بودن این مجّلدات در خانه ، کمکی است برای دَن وبرادر و خواهر کوچکترش. سپس دَن رَدِر اشاره می کند که مادر من درست می گفت و حقّ با او بود زیرا که فقط بودن آن مجلّدات در قفسه ی کتاب ها، سبب سرعت یادگیری ما و اعتماد به نفس ما در اطلاعات مان شده بود. در این جا بد نیست گریزی بزنم به مذاهب و جوامعی که براین باورند که اگر در پی جامعه ای مطلع تر و با فرهنگ تر هستیم باید به آموزش دختران بر پسران ارجحیّت داد. زیرا که قوام و استحکام خانواده بیشتر در دست زن خانواده است که اکثر اوقاتش صرف اداره ی خانواده و تربیت کودکان آن خانواده می شود.
در همین فصل ، سپس دَن رَدِر ، بحث در باره ی فردریک داگلاس ( ۱۸۱۸ -۱۸۹۵) ۳، نویسنده و مبارزبا برده داری آمریکایی را پیش می کشد که همسرِ صاحب او به فردریک سواد خواندن و نوشتن می آموزد ودر نتیجه او را با کتاب خواندن و مطالعه آشنا می کند تا به جایی که یکی از نویسندگان صاحب سبک و با نفوذ و یکی از سردمداران مبارزه با برده داری در تاریخ آمریکا می شود. سپس ، دَن رَدِراز قول فردریک داگلاس نقل می کند که فردریک درجیره ی غذاییش صرفه جویی می کرد وغذاهای ذخیره شده را برای مبادله ی کتاب به پسر سفید پوست فقیری می داد و در عوض ازو کتاب می گرفت و خودش می گفت که من به او غذای جسم می دادم و او به من غذای مهم تری که غذای روح باشد، عطا می کرد.
با این همه ، فردریک می گوید که این یادگیری و مطالعه برای او حالتی تلخ و شیرین داشته است. و رَدِر از او نقل می کند که :" لحظاتی بود که حس می کردم این آموختن برای من در حکم لعنت بود و نه موهبت. به من منظره ای از دوزخی که در آن به سر می بردم بدون امکان خروج نشان می داد. چشمان مرا به روی چاهی هولناک که هیچ نردبانی برای بالا رفتن از آن در اختیار نبود می گشود. در لحظات رنج و عذاب ، به سادگی و بلاهت بردگان دیگری که با هم بودیم حسرت می خوردم و حسد می بردم."۴
این حسرت بردن و حسد خوردن داگلاس است که مرا بیاد حسرت و حسد #فروغ می اندازد. آن جا که به زنان ساده ی کاملی که فقط در فکر زادن کودک ، انجام کارهای روزمرّه ی خانه ، آشپزی، خیّاطی و ازین قبیل امور هستند حسد می برد و از آن ها پناه می خواهد.
مرا پناه دهید ای زنان ساده ی کامل
که از ورای پوست ، سر انگشت های نازکتان
مسیر جنبش کیف آور جنینی را دنبال می کند
و در شکاف گریبانتان همیشه هوا به بوی شیر تازه می آمیزد
مرا پناه دهید ای اجاق های پر آتش – ای نعل های خوشبختی –
و ای سرود ظرف های مسین در سیاهکاری مطبخ
وای ترنّم دلگیر چرخ خیّاطی
و ای جدال روزو شب فرش ها و جاروها ۵
در شعر بالا هم می بینیم که چگونه فروغ حسرت زن های ساده و معصومی را می خورد که در زندگی روزمرّه ی خود غرق و غوطه ورند وچشم هایشان بر روی دیگر گزینه های زندگی بسته.
آیا بر طبق این ضرب المثل انگلیسی می توان گفت که " نادانی موهبتی است؟" ۶
نوشته ی #مهوش #شاهق
ماه مه ۲۰۲۱
1- What United Us by Dan Rather and Elliot Kirschner. New York, Algonquin Books of Chapel Hill, 2017
2- Dan Rather, (1931 - ) is an American journalist and former national evening news anchor of CBS.
3- Fredrick Douglas (1818 – 1895) was an American social reformer, orator, writer, and statesman.
4- What United Us, p. 151
6- Ignorance is bliss
5- از کتاب #تولّدی- دیگر و شعر بلند #"وهم-سبز"
نظرات