مقدمه ویرانی: واگذاری حمام تاریخی کرمانشاه به بخش خصوصی

شکوه میرزادگی

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی حکومت اسلامی در کرمانشاه، «حمام تاریخی نظام» پس از مرمت، آماده واگذاری به بخش خصوصی شده است. این بنای تاریخی که در دوران قاجاریه ساخته شده، در فهرست آثار ملی ایرانیان می باشد.

با تجریه هایی که طی سه چهار دهه گذشته  از واگذاری و یا فروش غیرقانونی بناهای تاریخی داریم کاملا روشن است که این بنا نیز چون حمام وکیل شیراز، و بناهای دیگرِ تاریخیِ خصوصی شده، گرفتار ویرانی و یا نابودی خواهد شد.

حمام یا گرمابه، یکی از بناهایی ست که از هزاران سال پیش در برخی از کشورها وجود داشته اند. این حمام ها هر کدام نمونه ای بوده اند از  زیباترین و ماهرانه ترین معماری، مجسمه سازی، کنده کاری، کاشی کاری، نقاشی روی دیوارِ زمانهِ خود.

این نوع حمام ها، که تا همین دوران معاصر، در برخی از کشورها از آن استفاده می شود تنها محلی برای پاکیزه شدن نیستند، بلکه بیشتر جایگاهی ست برای دید و بازدیدها، و فعالیت های اجتماعی و فرهنگی.

ایران یکی از کشورهایی است که چون یونان و روم از دوران باستان همیشه صاحب حمام بوده است. البته حمام های دوران امپراتوری روم به زیبایی مشهور بوده اند و همچنان ده ها حمام از آن دوران به جای مانده که از آن ها به خوبی مراقبت می شود. همین طور حمام های دوران امپراتوری عثمانی ترکیه که همچنان قابل استفاده و محلی برای جلب توریست می باشد.

متاسفانه از حمام های باستانی ایران جز تعداد کمی باقی نمانده است، که مشهورترین آن «حمام سنگی گیوی» در اردبیل است که گفته می شود سه هزار سال قدمت دارد. این حمام چند سالی ست که به دلیل عدم رسیدگی سازمان میراث فرهنگی به آن، گرفتار ویرانی هایی شده است. مردم اردبیل بارها خودشان خرابی ها را ترمیم کرده اند اما این نوع مرمت ها به مرمت کارهای با تجربه و امکانات دولتی نیاز دارد.

حمام های دیگر بیشتر از دوران صفویه باقی مانده اند، که تا قبل از انقلاب اسلامی بسیاری شان سلامت و سرپا بودند، پس از انقلاب، این حمام ها یا به حال خود رها شدند و یا با وجود اعتراض ها و هشدارهای سازمان ها و افراد دوستدار میراث فرهنگی، حکومت اسلامی آن ها را  به بخش خصوصی واگذار کرد و پس از این که چند سالی از آن ها به عنوان قهوه خانه و رستوران و غیره استفاده شد به مرور به ویرانه ای مبدل شدند

نمونه ی این حمام ها، حمام وکیل شیراز است که یکی از آثار کم نظیر دوران صفویه می باشد.

برخی از حمام های زیبایی که در ایران وجود دارد اما همه در حال ویرانی هستند:

- حمام تاریی گلزار رشت

- حمام تاریخی وکیل شیراز را بخش خصوصی ویران کرد

- شهرداری یزد حمامی را شبانه خراب کرد

- نابودی حمام خسروآقا در حال ویرانی