عید پاک یا عید رستاخیز یکی از روزهای تعطیل در سال مسیحی است که یکشنبه‌ای در ماه مارس یا آوریل است. مسیحیان بر این باورند که در این روز عیسی مسیح پس از اینکه به صلیب کشیده شده بود دوباره زنده شده و برخاست (رستاخیز). عید پاک در پایان هفتهٔ مقدسی است که عیسی وارد اورشلیم می‌شود و توسط سربازان رومی دستگیر و پس از تحمل مصائب و سختی‌ها بر فراز تپه جلجتا در اورشلیم مصلوب می‌شود. زمان این عید، برخلاف سایر اعیاد و مراسم، ثابت نیست و هر سال میان ۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل تغییر می‌کند.
ریشه تاریخی این جشن، به نام عید پسح یا عید فطیر بزرگترین عید کلیمیان بود که آن را به میمنت خروج قوم اسرائیل از مصر، جشن می‌گرفتند. یهودیان آن را به نام فصاح/فسح یا فشاخ (با کسر اول) می‌شناختند که به معنای "عبور" است. واژه‌های فساخ و پساک و سرانجام "پاک" از همین واژه مشتق شده است. این عید را در زبان‌های دیگر اروپایی ایستر یا اوسترن می‌خوانند و برای آن دلایلی آورده‌اند که بر آن توافق نیست.
ابوریحان بیرونی، دانشمند ایرانی، در " آثار الباقیه " شأن نزول و اهمیت این عید را نزد یهود و نصارا به تفصیل توضیح داده است. به قول بیرونی پیروان آیین یهود نخستین روز از هفت روزی که آن را "فطیرخوران" خوانند را فسحا نامیده‌اند و آن روزی است که بنی‌اسرائیل از مصر بیرون آمدند، به ارض کنعان رفتند و به سرزمین آباد فلسطین رسیدند. بنی اسرائیل که از دوران زجر و اسارت در مصر به جان آمده بودند، با رسیدن به سرزمین موعود، آزادی خود را جشن گرفتند و شادی کردند. این عید در آیین یهود از شامگاه روز چهاردهم نیسان شروع می‌شود و تا یک هفته ادامه دارد: تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
عید پاک یعنی عید رستاخیز، روزی که مسیحیان به مناسبت پیروزی مسیح بر مرگ و رستاخیز او جشن و شادی بر پا می‏کنند. پس از آن که حضرت عیسی به اعتقاد مسیحیان در روز جمعه بر بالای صلیب جان باخت، او را در قبری که از سنگ تراشیده شده بود، گذاشته و سنگی بر روی قبر غلتاندند. صبح یکشنبه در طلوع آفتاب وقتی مریم مجدلیّه (مریم مجدلیه زنی خطاکار بود که توبه نمود و از مسیح تبعیت کرد: تارنمای لغت نامه دهخدا) و مریم مقدس برای تدفین وی بر سر قبر حاضر شدند با تعجب قبر را خالی دیدند و دریافتند «عیسی از قبر برخاسته بود». مسأله­ی رستاخیز حضرت عیسی از نگاه مسیحیان بسیار مهم تلقی شده است. در مهمترین تفسیر ارائه شده از مرگ حضرت مسیح، گفته شده که مرگ آن حضرت از آن رو بود که در رستاخیزش نشان دهد که خداوند و عشق او، با مرگ هرگز نابود نمی­شود. 
در مسیحیت، ایستر (عید پاک) مراسم بزرگداشت سالیانی می‏باشد که در ارتباط با رستاخیز مسیح است.
 لغت ایستر، برگرفته از نام یک الهه ­ی ساکسونی است. این جشن همواره در اعتدال بهاری جشن گرفته می‏شود. عید پاک با عید پسح (در عربی: فصح) یا ضیافت بهاری یهود برای نجات و رهایی نیز مرتبط است. این عید که نام آن در زبان عبری (پسح) و به زبان یونانی و لاتین، (پاک) می‏باشد برابر با بزرگداشت سالانه ی رستگاری بنی­اسرائیل می ‏باشد: تارنمای پژوه
 عید پاک: عید فصح - باغوث - پاسکا - عید بزرگ یهود که هر سال در چهاردهمین روز از نخستین ماه قمری به یاد خروج قوم بنی اسرائیل از مصر برپا میدارند و در چهاردهمین روز از دومین ماه قمری هر سال نیزیهودان جشن پاک را بنام دومین پاک جشن می گیرند تا بیماران یا مسافرانی که در نخستین پاک نتوانسته اند در اورشلیم حضور یابند از آن برخوردار شوند - عید فطیر - عید احیای مسیح - عید فصح نصارا: یکی از اعیاد بزرگ مسیحیان که هر سال به یاد برخاستن مسیح از میان مردگان کنند: تارنمای لغت نامه دهخدا
 انکار عید پاک در برخی فرق مسیحی
 در میان فرق مختلف مسیحی برخی گروه­ها از رعایت این آیین سرباز زده اند؛ از جمله­ی این گروه ها "شاهدان یهوه" هستند. آنان از طریقه­های دنیوی و از اعیاد دینی سنتی پرهیز می‏کنند و عید کریسمس و عید پاک را منکرند. گروه دیگر فرقه ­ی "کوئیکرها" هستند که آنان نیز از انجام مراسم عید پاک، خودداری می­کنند: تارنمای پژوه
 ایستر بزرگترین عید مسیحیان
 برای مسیحیان، عید پاک با رستاخیز مسیح پیوند خورده است. طبق انجیل "عهد جدید"، عیسی مسیح دو روز پیش از "روز فصح" به صلیب کشیده شد و روز سوم، در یکشنبه‌ای که ماه به حالت قرص تمام بود، از قبر برخاست، ٤۰ روز در زمین زندگی کرد و بعد به آسمان رفت.
مسیحیان نخستین، که در جامعه‌ای یهودی می‌زیستند، جشن رستاخیز پیشوای خود را همزمان با مراسم عید فصح برپا می‌کردند.
در سال ۳۲۵ میلادی و پس از آن که مسیحیت توسط دولت روم دین رسمی شناخته شد، کلیسا، عید رستاخیز مسیح را از عید فصح یهود جدا کرد، و آن را با روایات مسیحی هماهنگ ساخت. بدین ترتیب اولین یکشنبه بعد از برآمدن ماه کامل (بدر) پس از رسیدن خورشید به برج حمل را روز رستاخیز دانستند که می‌تواند میان سوم فروردین تا آخر فروردین (۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل) قرار گیرد.
روزها و آیین‌های مقدس: هم یهودیان و هم مسیحیان با رشته‌ای از آداب و مناسک به استقبال عید پاک می ‌روند. این مراسم در کنیسه‌ها و کلیساهای گوناگون به اشکال مختلفی بر‌گزار می ‌شود، اما بسیاری از اجزای آن مشترک است.
مراسم عید پاک، معمولاً از یک هفته پیش، به نام هفته پاک یا هفته مقدس شروع می‌شود. به مؤمنان توصیه می‌شود که این روزها را با روزه‌داری، امساک، پارسایی و پرهیزکاری طی کنند. هفته ی پاک با روز "یکشنبه نخل" شروع می‌شود، که ششمین و آخرین یکشنبه از ایام توبه و روزه است. طبق روایت، در آخرین یکشنبه پیش از عید پاک، عیسی مسیح پیروزمندانه وارد اورشلیم شد، درحالیکه شاخی از نخل در دست داشت و پیروان او مسیر حرکت او را با شاخ و برگ درخت نخل فرش کرده بودند. در این روز مؤمنان برای نماز و عبادت به کلیسا می‌روند، و به همراه دیگران سرودها و اوراد دینی می‌خوانند.
شام آخر: شامگاه پنجشنبه عیسی مسیح یاران نزدیک خود (حواریون) را فرا خواند تا با او شام بخورند. در این مهمانی، او به آنها نان و شراب عرضه کرد، سپس برای آن ها سخنرانی کرد و خبر داد که به زودی دستگیر خواهد شد. پس از پایان شام، بر اساس روایات یکی از حواریون، به نام یهودا اسخریوطی، مخفیانه به نزد حاکمان رومی رفت و در ازای پولی ناچیز مخفیگاه مسیح را به آنها لو داد و زمینه دستگیری او را فراهم کرد.
در پایان شب، وقتی حواریون به بستر خواب رفتند، مسیح به تنهایی به بالای کوه زیتون رفت و به مناجات پرداخت. سحرگاه جمعه (آدینه ی نیک) سربازان رومی مسیح را دستگیر کردند و به مقر فرماندهی بردند. حاکمان رومی اورشلیم، به تحریک "رؤسای کهنه و مشایخ قوم"، مسیح را پس از شکنجه و آزار فراوان، وا داشتند که صلیبی سنگین را بر روی دوش تا بالای تپه حمل کند.
آداب و رسوم: بسیاری از آداب و رسومی که در عید پاک رواج دارد، با ریشه‌های کهن به آیین‌های اقوام دامدار و کشتکار می‌رسد. کل اسطوره ی مسیح، مرگ و رستاخیز او در آستانه ی بهار، یادآور جشن‌های باروری در آغاز تمدن بشر است. یکی از رسوم بسیار رایج در عید پاک رنگ کردن تخم مرغ و خوردن آن است، که بی تردید معنای نمادین دارد. روز عید به ویژه بچه‌ها تخم مرغ‌ های رنگین را، که "خرگوش" در گوشه و کنار باغ پنهان کرده، پیدا می‌کنند و با لذت می‌خورند. خرگوش، نماد زایش و باروری است، حیوان چالاکی است که در آغاز بهار با تمام توش و توان در امر زاد و ولد کوشاست.
رنگ کردن تخم مرغ سنتی دیرین است، و احتمالاً اشاره به هنر رنگرزی عیسی مسیح است که جامه‌ ها را به هر رنگی که می‌خواست در می‌آورد. چنانکه خاقانی شروانی، شاعر ایرانی هم به آن اشاره کرده است:
عیسی به حکم رنگرزی بر مصیبتش/ نزدیک آفتاب لباس سیاه برد... : تارنمای دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
نمادهای عید پاک 
یکی از نمادهای عید پاک، تخم مرغ رنگ شده است. از دیگر نمادهای آن، خرگوش است. در باور مردم، خرگوش‌ ها در این روز وارد لانه ی مرغ ‌ها شده و تخم‌مرغ‌ های آنها را می‌دزدند. بنابراین مردم تلاش می‌کنند با رنگ آمیزی تخم مرغ ‌ها آنها را از دید خرگوش‌ها پنهان کنند. طبق یک سنت قدیمی، تخم مرغی که برای این کار در نظر گرفته می‌شود، معمولاً به صورت رنگ شده یا نقاشی شده است و به آن تخم مرغ ایستر گفته می‌شود. در روز عید پاک، افرادی که به آن‌ها  گفته می‌شود (و معمولاً در لباس خرگوش ظاهر می‌شوند)، تخم‌مرغ‌های روز عید را در جاهایی مخفی می‌کنند و بچه‌های خوب که در مراسم شرکت کرده‌اند، سبد به دست، دنبال این تخم‌مرغ‌ها می‌گردند و آن‌ها را پیدا می‌کنند، در نهایت تخم‌مرغ‌های شکلاتی یافت‌شده را بین افراد تقسیم می‌کنند و می‌خورند.
چرا نماد این روز، تخم‌مرغ است؟ تخم‌مرغ در فرهنگ مسیحی و البته در بسیاری از کشورها و فرهنگ‌های دیگر (مثل روسیه، اوکراین، رومانی و ...)، نماد آغاز یک زندگی جدید است، همانطور که یک جوجه پرنده با شکستن تخم‌مرغ و خارج شدن از آن، زندگی جدیدی را شروع می‌کند. هم چنین تخم‌مرغ نماد قبر است که با خارج شدن از آن یک زندگی جدید آغاز می‌شود. در کل، تخم‌مرغ نماد رستاخیز است. اکثر اوقات، این تخم مرغ به رنگ قرمز است که در فرهنگ مسیحیان، نماد خون حضرت عیسی است که در هنگام به صلیب کشیده شدن  به زمین ریخته شد: تارنمای آفتاب  
  
عید پاک با جشن رستاخیز عیسی مسیح خجسته باد
دکتر منوچهر سعادت نوری
*
همچنین نگاه کنید به
   *