امروز آغاز چهارمین هفته تظاهرات آرام و نافرمانی مدنی جوانان دانش‌آموز و دانشجو در هنگ‌کنگ است. بیش از سه هفته تداوم مقاومت چند هزار جوان در برابر تمامیت حکومت و حزب کمونیست چین در خیابان‌های هنگ‌کنگ حماسه کم‌نظیری آفریده است. این قیام شجاعانه برای دیکتاتور چین "شی جین پینگ" و زیردستانش بزرگ‌ترین مسئله روز است و سرانجام آن تعیین‌کننده چالش نسل جوان در برابر دیکتاتوری‌های ایدئولوژیک و مذهبی. از قرار گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز (19 اکتبر) باآنکه ظاهراً متصدیان دست‌نشانده هنگ‌کنگ سعی دارند نقش حکومت مرکزی چین و شخص رهبر را در این درگیری اندک نمایی کنند اما چندین ملاقات محرمانه روزانه برای کسب دستور در بوهینیا (Bauhinia) ویلای ساحلی بسیار مجلل، میان رهبران چین با متصدی دست‌نشانده‌شان در هنگ‌کنگ نشانگر میزان وحشت رهبر و زیردستانش از گسترش و عواقب این قیام است. در ظاهر امر سعی می‌شود از نقطه نظر رهبر حزب کمونیست چین و همکارانش در مورد این قیام دانشجویی بی‌اعتنایی نشان داده شود اما شواهد گواه آن است که هیچ‌گونه اقدامی از سوی مقامات محلی بدون کسب تکلیف از "مقامات بالا" انجام نمی‌گیرد.
زمانی که در سال (1997) جزیره هنگ‌کنگ از سوی دولت انگلیس تخلیه شد و به چین بازگشت قراردادی به امضاء رسید که طبق آن چین کمونیست متعهد شد سیستم سیاسی و دمکراسی هنگ‌کنگ را به رسمیت بشناسد و نخواهد شیوه و روش حکومتی مستقر در سرزمین خود را بر مردم این جزیره تحمیل کند. طبق این قرارداد یکی از مهم‌ترین مقام‌هایی که در اداره هنگ‌کنگ نقش اساسی ایفا می‌کند مدیرکل یا نخست‌وزیر جزیره است. مردم هنگ‌کنگ معتقدند که بر مبنای قرارداد میان انگلیس و چین کمونیست انتخاب این شخص می‌بایستی در یک انتخابات آزاد صورت پذیرد؛ اما متأسفانه "کمیته دائمی کنگره ملی مردمی" (بخوانید شورای نگهبان چین کمونیست) که هزار و دویست عضو دارد می‌خواهد صلاحیت دو یا سه نفر را تصویب کند و آنگاه مردم هنگ‌کنگ "آزادانه" از میان این افراد که از مجرای تصفیه گذشته‌اند یکی را انتخاب کنند. این انتخابات قراراست در سال دو هزار و هفده انجام شود اما بلافاصله پس از اعلام این تغییر روش، دانش آموزان و دانشجویان هنگ‌کنگ با اعتراض گسترده خود مخالفتشان را با این شیوه غیر دموکراتیک به حکومت چین و جهانیان ابراز کرده‌اند.
در واکنش به تصمیم غیر دموکراتیک رهبران چین، "سازمان دانشجویان متحد هنگ‌کنگ" به‌عنوان اعتراض به تحمیل این "نظارت استصوابی" مرکز شهر و خیابان‌های اصلی را با تحصن خود اشغال کرده‌اند. رهبر این حرکت تاریخی جوانی است هفده‌ساله به نام "جاشوآ یانگ". او نماینده نسلی است که پس از هزار و نه‌صد و نود و هفت یعنی زمانی که انگلستان پس از یک‌صد و پنجاه سال هنگ‌کنگ را به چین بازگرداند به دنیا آمده است. این نسل هیچ‌گونه وابستگی و علاقه‌ای به چین کمونیست و رژیم حاکم بر آن ندارد و از آزادی‌های حاکم در هنگ‌کنگ امروزی شدیداً دفاع می‌کند. در یک نظرسنجی رسمی که در ماه سپتامبر گذشته در دانشگاه هنگ‌کنگ انجام شد بیش از هفتاد و پنج درصد شرکت‌کنندگان در سنین هجده تا بیست و نه عدم اطمینان خود را به حکومت چین کمونیست ابراز کردند و در همین نظرسنجی هشتاد و پنج درصد شرکت‌کنندگان از پیوستن به چین و برخوردار بودن از سیستم حکومتی آن کشور ابراز انزجار کردند. بر مبنای قراردادی که میان چین و انگلستان در سال 1997 تائید و تضمین شد هنگ‌کنگ محق است که تا سال 2047 یعنی برای مدت پنجاه سال از سیستم حکومتی و حقوق دموکراتیک خود بدون هیچ‌گونه دخل و تصرفی از سوی چین برخوردار بماند. از آنجا که هنگ‌کنگ پنجمین مرکز مالی و پولی بین‌المللی است این تعطیل چندین هفتگی پیش از همه‌چیز به چین کمونیست که از هنگ‌کنگ به‌عنوان حلقه اتصال خود با اقتصاد جهان آزاد استفاده می‌کند لطمه زده است زیرا چین نیازمند بازارهای مالی هنگ‌کنگ است. از سوی دیگر دلیل تحمل چین کمونیست در برابر تحولات هنگ‌کنگ در درجه نخست نیاز اقتصادی به این مرکز مهم فاینانس بین‌المللی است و در عین حال رهبران چین نگران آن هستند که هرگونه برخورد ناسالم با دانشجویان در هنگ‌کنگ تأثیر نامطلوبی بر افکار عمومی جهانی و به‌ویژه مردمان تایوان خواهد داشت. این نکته برای چین بسیار حائز اهمیت است چون اگر روزی تایوان هم قرار شود به چین بپیوندد در درجه نخست مردم تایوان نیز خواستار تداوم نظام دموکراتیک فعلاً حاکم بر این جزیره خواهند بود و برای آن‌ها این‌که چین به قول و قرارهای خود پایبند خواهد بود یا نه بسیار مهم است. هرگونه سختگیری و اعمال خشونت از سوی چین نه‌تنها موجب ایجاد مشکلات بین‌المللی خواهد شد بلکه از سوی دیگر چینی‌ها نگران آن هستند که برخورد نادرست با این تظاهرات صلح‌آمیز خاطره ننگین سرکوب وحشیانه میدان تیانانمن و کشتار دانشجویان را در سال 1989 زنده کند.
نظارت استصوابی محکوم است
رژیم‌های دیکتاتوری و تک‌حزبی از آنجا که فاقد پشتیبانی مردمی هستند همیشه از انتخابات آزاد در هراسند. درواقع این حکومت‌ها خود را قیم ملت و ملت را نابالغ می‌دانند؛ اما این‌یک بهانه است. آنچه موجب می‌شود حکومت‌های غیر دموکراتیک به مردم فرصت اعمال حقوق اساسی خود را ندهند یک نوع تجاوز و دست‌اندازی به حقوق اساسی مردم است. زمانی که مردم آزادانه نمایندگان خود را انتخاب کنند دیگر برای فساد و تجاوز به حقوق مردم امکانی وجود نخواهد داشت. نمایندگان واقعی مردم ارباب و فرماندهی جز مردم نخواهند داشت. دامنه فساد برچیده خواهد شد و قوانین نه به خاطر حفظ منافع اقلیت بلکه در مسیر منافع ملی و عمومی اجرا خواهد شد. شانس موفقیت جوانان هنگ‌کنگ در برابر قدرت چین کمونیست بسیار ناچیز است اما عظمت سمبولیک این مقاومت آن‌قدر مهم و بدعت‌گذار است که رهبران چین و شخص رهبر حزب کمونیست به‌خوبی اهمیت آن را درک کرده و نگران عواقب و نتایج آن هستند. مقاومت در برابر تجاوز به حقوق اساسی مردم باید تحت هر شرایطی که امکان آن فراهم شود انجام پذیرد. این مقاومت دانشجویان و جوانان هنگ‌کنگ نه‌تنها برای چین و مردم آن بلکه برای همه مردمانی که اسیر نظام‌های غیر دموکراتیک هستند سرمشق و مشوق خواهد بود.
همان‌گونه که امروز دنیا شاهد و ناظر مقاومت حماسه‌آفرین جوانان هنگ‌کنگ است در ایران نیز مخالفت با دخالت شورای نگهبان و به‌ویژه حذف نظارت استصوابی از اساسی‌ترین خواسته‌های مردم و ابتدایی‌ترین شرایط یک انتخابات آزاد است. در قرن بیست و یکم هیچ ملت آزاد و آگاهی را نمی‌توان از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی و انسانی یعنی انتخابات آزاد محروم کرد. تفاوت هنگ‌کنگ و ایران فعلاً شرایط و امکانات است. در غیر این صورت آمال و آرزوهای نسل جوان در سراسر دنیا مشترک است.
پاریس: دوشنبه، 2014/10/20
دکتر شاهین فاطمی
نظرات